بەڵاو ناخۆشییەکان زلەی میهرەبانیی خوای گەورەن و مەبەست لێیان بەئاگاهێنانەوەی بەندەکانە بۆ بەخۆداچوونەوە و گەڕانەوە لە دونیا بەر لە لێپرسینەوە و سزای قیامەت

ئامانجەکانی تاقیکردنەوەی مرۆڤەکان 6- بەڵاو ناخۆشییەکان زلەی میهرەبانیی خوای گەورەن و مەبەست لێیان بەئاگاهێنانەوەی بەندەکانە بۆ بەخۆداچوونەوە و گەڕانەوە لە دونیا بەر لە لێپرسینەوە و سزای قیامەت. خوای پەروەردگار لەبارەی ئەم خاڵە دەفەرموێت: {وَلَنُذِيقَنهُم منَ العَذَابِ الأدنَى دُونَ العَذَابِ الأكبَرِ لَعَلهُم يَرجِعُونَ}(سورة السجدة،آیة۲۱ ). واتە: ئێمە بەر لەسزا سەخت و گەورەکەی قیامەت لە دونیا، هەندێک جار سزا و ناخۆشییان بەسەردا دەهێنین؛ تا پەشیمان ببنەوەو بگەڕێنەوە بۆ لای خوا. لەم سۆنگەیەوە کاتێک ئاوڕ لە ژیانی پێغەمبەرﷺ و ڕووداوەکانی دەدەینەوە، ئەم خاڵە بەڕوونی هەست پێ دەکەین، بۆ نموونە: کاتێک هاوەڵانی هەڵەیەکیان کردبێت، خوای گەورە نەیهێشتووە بەسەریاندا تێپەڕبێت و یەکسەر ئاگاداری کردوونەتەوە، ئەوەتا لە غەزای ئوحوددا، کاتێک هەندێک لە تیرهاوێژەکان سەرپێچی فەرمانەکەی پێغەمبەر ﷺدەکەن و شوێنەکانیان چۆڵ دەکەن، خوای گەورە یەکسەر دەرەنجامی شەڕەکە لە سەرکەوتنەوە دەگۆڕێت بۆ شکست و باجەکەشی زۆر بەسەختی دەدەن و (70) لە هاوەڵە بەڕێزەکانی شەهید دەبن. خۆ دەکرا خوای گەورە سەرەڕای سەرپێچیکردنەکەشیان، هەر سەرکەوتنی پێ ببەخشینایە، بەڵام ئەوە ڕێخۆشکەر دەبوو، بۆ بەردەوامبوون لەسەر ئەو جۆرە هەڵانە، بۆیە خوای گەورە لێیان قەبووڵ ناکات و یەکسەر باجی هەڵەکەیان پێ دەدات؛ تا جارێکی تر دووبارەی نەکەنەوە و لە قورئانیشدا و لە نزیکەی (60) ئایەتدا وردەکارییەکانی شەڕەکە تۆمار دەکات، هەتا نەک تەنها بۆ ئەوان، بەڵکو تا قیامەت بۆ هەموو نەوەکان بێتە پەند و پابەند بن بەفەرمانەکانی پێغەمبەرەوەﷺو بەموو لێی لانەدەن، ئەگینا خوای گەورە سزای سەختیان دەدات. ڕووداوێکی تر کە دەکرێت لەم ڕووەوە سوودی لێ ببینرێت غەزای حونەین بوو، کە تێیدا ژمارەی موسڵمانان نزیکەی (12000) کەس بوون و ئەم ژمارە زۆرەیش جۆرێک لە لووتبەرزی لای هەندێک لە هاوەڵان درووستکرد و کە ژمارەیان نەدەگەشتە (15) کەس و گوتیان: (ئەمڕۆ بەم ژمارە زۆرەوە نابەزین). ئەوەبوو خوای گەورە بەهەمان شێوەی ئوحود، بەسەختی دەرسی دادان و ئەگەر لوتفی خوا نەبوایە، تووشی گەورەترین شکستی سەربازی دەهاتن، دواتر خوای گەورە هات بەهانایانە و سەری خستن، بەڵام پاش ئەوەی باجی هەڵوێستی هەڵەی خۆیان دا. خوای گەورە هاوشێوەی ئوحود ڕووداوەکانی حونەینیشمان لە قورئاندا بۆ تۆمار دەکات و باسی پەند و وانەکانیمان بۆ دەکات. جا با لێرەدا هەڵوێستەیەک بکەین و بەراوردێک لەنێوان حاڵەتی دینداری خۆمان و ئەواندا بکەین. ئەوان هاوەڵی پێغەمبەری خوا بوون و پێغەمبەرﷺ بە جەستە لەو ئەزموونانەدا لەگەڵیان بووە. ئەوان کە خوای گەورە هەڵی بژاردوون بۆ هاوەڵیکردنی پێغەمبەرەکەی و لە چەندان شوێندا شایەتی پاکی و چاکی و دڵسۆزی بۆ داون. ئەوان کە هەموو ژیانیان خستبوە پێناو سەرخستنی دینی خواوە، بەڵام سەرەڕای هەموو ئەمانە، خوای گەورە لەسەر بچووکترین هەڵە کە کەمینەیەکی زۆر کەمیش کردبێتیان، سزای داون و سەرکەوتنی پێ نەداون. ئەی ئێستا و بەم پێوەرانە، دەبێت حاڵی ئێمە چۆن بێت؟! ئێمە تا چەند پابەندین بە فەرمانەکانی خواو پێغەمبەرەوەﷺ؛ تا لەڕوومان بێت داوای سەرکەوتنی لێ بکەین؟! پێم وایە لوتفی خوا لەگەڵمان زۆرە، ئەگەر نا دەبوو نەک هەر شکست، بەڵک و تەفروتوونا بووینانە و شوێنەواریشمان هەر نەمایە؛ چونکە ئێمە، نەک خزمەتمان بەدینی خوا پێ نەکراوە، بەڵکو زۆر کات هەڵسوکەوت و هەڵوێستەکانی ئێمە، بووەتە لەکە و بەهۆیانەوە خەڵکی لە دینی خوا تۆراوە. ئەوە ئێمە کە بە ناخێری گیانمان خۆمان بە ئیسلامی لەقەڵەم داوە و خۆمان بەشوێنکەوتەی پێغەمبەرﷺ دەزانین و لاف وگەزافی سەلەفییەت لێ دەدەین، ئەگینا خەڵکانی تر ئەوە لەم جۆرە شوێنانەدا هەر جێی باس نین، هەموو گەڕانەونەتەوە سەر نەریتەکانی نەفامی سەردەمانی زوو، هەر یەکە بتێکی بۆ خۆی تاشیوە لە خۆی کردووەتە خوا و شەوو ڕۆژی خستۆتە سەر یەک لە پێناو پیاهەڵدان و خزمەتکردنیدا. کتێبی کردەوەکانی دڵ،ل٩٩-١٠٠ پڕۆفیسۆر خالید موحەممەد ساڵح

کەمتەرخەمی لەپرسی شەرع

کەمتەرخەمی لەپرسی شەرع: گرفتی گەورەی ئەمڕۆی خەڵک بێئاگایی و نەشارەزابوونیانە لە بوارە شەرعییەکاندا هۆکاری سەرەکی ئەم بێئاگابوونەیش تەنها خەمساردی و بێ باکیانە لەبەرامبەر ئەو جۆرە پرسانەدا، ئەگینا بۆ لەبوار و کایە دنیاییەکانی تردا کە بە بایەخەوە لێی دەڕوانن تەواو شارەزان؟ لەگەڵ ئەم نەشارەزاییەشدا زۆرجار پرسی شەرع هەرناکەن، یان پاش ئەوەی کار لەکار دەترازێت ئەوجا پرسی شەرع دەکەن، بۆ نموونە: کەسێک دەچێت پشکێکی حەرام لەدامەزراوەییەکی سووخۆریدا دەکڕێت، پاش ماوەیەکی زۆر ئەوجا بیری شەرعی دەکەوێتەوە و پرسیار دەکات، کە کارەکەی حەڵاڵە یان حەرام؟ پێویستە ئێستا چی بکات تا لەوحەرامە ڕزگاری بێت، ئەمە گرفتێکی گەورە بۆخۆی و خەڵکیش دروست دەکات، ئەگەر پێی دەڵێیت کارەکە حەرامە و وازی لێ بێنە، ئەوە پارەکەی دەڕوات و لەوانەیە بەرگەی ئەو زەرەرە نەگرێت، یان هەر هیچ نەبێت پارەکەی ئەم  دەبێتە مایەی زیادکردنی دەسمایەی دەزگا سوو خۆریەکە، ئەگەر دەڵێیت بیفرۆشەوە بەکەسێکی تر ئەوە چۆن بۆ،ئەو حەرامە بۆ خەڵکی تریش حەرامە ودروست نییە، ئەگەر دەڵێیت بەردەوامبە لەسەری چۆن دروستە بەخەڵک بڵێیت  لەکارێکی حەرام بەردەوام بێت؟ بەم شێوەیە خۆی و خەڵکیش تووشی گێژاو و قەیران دەکات. پڕۆفیسۆر خالید موحەممەد ساڵح پەرتووکی: دیاردەی سوو لەمامەڵە هاوچەرخەکاندا

ئێوە دوژمنی دینی موحەممەدن نەک بەپێچەوانەوە؛ چونکە کاتێک موحەممەد پەیامی پیرۆزی ئیسلامی هێنا شتێک نەبوو لە دونیا بەناوی یەزیدییەت، دواتر ئەوە ئێوەن دژایەتی دینەکەی ئەوتان کردۆتە ئامانج و شەهیدکردنی خاتوو دوعا بەدڕندانەترین شێوە تەنها لەبەر ئەوەی ئاینی موحەممەدی هەڵبژارد  و ئەم لێدوانە نابەرپرسانەتان لێرە و لەوێ شایەتی ئەو ڕاستیەن؛ بەڵام بەداخەوە ئێوە پەند لە ڕابوردوتان وەرناگرن و دەست لەو هەڵوێستە نامۆیانەتان هەڵناگرن.

ئێوە دوژمنی دینی موحەممەدن نەک بەپێچەوانەوە؛ چونکە کاتێک موحەممەد پەیامی پیرۆزی ئیسلامی هێنا شتێک نەبوو لە دونیا بەناوی یەزیدییەت، دواتر ئەوە ئێوەن دژایەتی دینەکەی ئەوتان کردۆتە ئامانج و شەهیدکردنی خاتوو دوعا بەدڕندانەترین شێوە تەنها لەبەر ئەوەی ئاینی موحەممەدی هەڵبژارد  و ئەم لێدوانە نابەرپرسانەتان لێرە و لەوێ شایەتی ئەو ڕاستیەن؛ بەڵام بەداخەوە ئێوە پەند لە ڕابوردوتان وەرناگرن و دەست لەو هەڵوێستە نامۆیانەتان هەڵناگرن.

حوکمی مامەڵە ئەلیکترۆنییەکان

ئەم پەڕتووکە چوار توێژینەوەی زانستی لەخۆ دەگرێت لەسەر چواربابەتی شەرعی، یاسایی، زانستی، دارایی، بازرگانی، ئابووری سەردەمییانە کە ماوەیەکە هەموو ئەو نێوەندانەیان بەخۆیانەوە سەرقاڵ کردووە ئەوانیش بابەتەکانی: 1- حوکمی مامەڵەکردن بە دراوە ئەلکترۆنییەکانەوە (OneCoin) بەنموونە. 2- حوکمی بەشداریکردن لە کۆمپانیاکانی (بازاڕگەری تۆڕبەندی) (Network Marketing) (التسويق الشبكي) (Qnet) بەنموونە. 3- حوکمی مامەڵەکردن لە بازاڕی ( Forex) وکارکردن بە سیستەمی پەراوێزی بازرگانی(Margin) . 4- حوکمی مامەڵە کردن لەگەڵ کۆمپانیای(UniqueFinance) (یونیک فاینانس). ئەوەی لەم توێژینەوەیەدا هەیە بۆ ئەو كەسانەیە كە حساب بۆ حەڵاڵ وحەرام وسنورەكانی شەرع وقیامەتی خۆیان دەكەن، ئەگینا ئەوانەی گوێ بە حەرام وحەڵاڵ نادەن مەبست نین بەم بابەتانە وقسەكانیش ئاراستەی ئەوان نییە. گرنگە هەر موسوڵمانێك دەیەوێت هەر كارێك بكات پێویستە سەرەتا بۆچوونی شەرعی لەسەر بزانێت و پاشان بڕیاری كردن یان نەكردنی بدات؛ چونکە شەرعی خوا لەسەرو حەز و بەرژەوەندی هەموو لایەكەوەیە. مەبەستی سەرەکی توێژینەوەکان ڕزگاركردنی ئەو گەنجە سادە و خەڵكە بێ ئەزموونەیە كەدەكەونە داوی دەستبڕینی ئەم كۆمپانیایانەوە و وزە و تواناكانیان ئیفلیج دەكەن و داهات و دەستمایەكانیان بەهەدەر دەبەن ئەمە جگە لەوەی كەئەم جۆرە كۆمپانیایانە زیان بەئابوری وڵاتیش دەگەیەنن و پارەیەكی بێ شوماری ئەم وڵاتە ڕەوانەی كۆمەڵێك ژمارەی حسابی نادیار وبانكی بێ ناسنامە دەكەن

کردەوەکانی دڵ

بەڕێزان، دڵ هەستیارترین ئەندامی جەستەی مرۆڤە، چ لە ڕووی جەستەیی، چ لە ڕووی شەرعییەوە، هەربۆیە نەخۆشکەوتنو لاوازبوونی، لە هەر ڕوویەکیانەوە، ژیانی مرۆڤ دەخاتە مەترسییەوە. دڵ کاتێک لەڕووی جەستەییەوە نەخۆش دەکەوێت، دەکرێت چارەسەر بکرێت‌، ئەگەر هەر سوودیشی نەبوو؛ دەکرێت فڕێبدرێت‌و بگۆڕدرێت، بەڵام کاتێک لەڕووی شەرعییەوە نەخۆش دەکەوێت؛ بەدوای خۆیدا، هەموو ئەندامانی تری جەستە نەخۆش دەخات‌و لەکاریان دەخات‌و پەیوەندییان لەگەڵ خوادا دەپچڕێنێت‌، تاکە ڕێگەش بۆ چارەسەری، پێش لەدەستدان‌و مردنی، تەوبە‌و بەخۆداچوونەوە‌و گەڕانەوەیە بۆ لای خوای گەورە، ئەگینا هەنگاو بەهەنگاو، دڵەکە سست دەبێت‌و دەمرێت، دواتریش هیچ شتێک بەهانای خاوەنەکەی نایەت. پاڵنەری قسەکردن لەسەر ئەم باسە، جگە لە گرنگیی خودی باسەکە لە ڕووی بابەتییەوە، بەهەڵە مامەڵەکردن لەگەڵ چەمک‌و ڕەهەندەکانیەتی. ئەمڕۆ خەڵکانێکی زۆر هەن، ئەوەی گوێی پێ نادەن، دڵە شەرعییەکانیان‌و خەمی قیامەت‌و دواڕۆژیانە‌، هەموو ژیانیان بۆ جەستەیان تەرخان کردووە‌و لە پێناوی خزمەتکردنی ئەودا، ساتەکانی بەخەرج دەدەن. بۆیە هەوڵ دەدەین لەم پەڕتووکەدا سەرنجتان بۆ لای نەخۆشە شەرعییەکانی دڵ رآبکێشین و هۆکارو چارەسەرەکانیان بخەینە ڕوو. بەو هیوایە هەوڵەکەمان جێگەی ڕەزامەندی خوای گەورە بێت و سوودێکیشی هەبێت بۆ بەڕێزتان

ڕەواندنەوەی گومانەکان

هەر چەندە ئەو تەوەر و لایەن و باسانە زۆرن كە ناحەزان تیر و توانجی خۆیانی لێوە ئاراستەی ئایینی پیرۆزی ئیسلام دەكەن؛ بەڵام ئێمە لەم پەڕتووكەدا ولەبەر كەمی ماوە تەنها دووان لەو تەوەرانە باس دەکەین و بە وردی قسەیان لەسەر دەكەین: تەوەری یەکەم: پەیوەندیی هەیە بە خێزانەكانی پێغەمبەری خودا ﷺ و پرۆسە هاوسەرگیرییەکانییەوە. چ لە رووی چەندێتییەوە بێت، كە پێغەمبەری خودا ﷺ چۆن و بۆ لە چوار ژن زیاتری هێناوە؟!. یان لە رووی چۆنێتییانەوە بێت، كە چۆن و بە چ پێوەرێك و بۆ چ مەبەستێك ئەو ژنانەی هێناوە؟! تەوەری دووەمیش: پەیوەندی هەیە بە گوفتار و هەندێك لە فەرموودەكانییەوە ﷺ كە پەیوەندییان بە ئافرەتانەوە هەیە و واتاكانیان كەمێك ئاڵۆزن وخەڵكانێك بە نەزانی و كۆمەڵێكیش بە زۆرزانی راڤەی نەشیاویان بۆ دەكەن و وا باسی دەكەن كە ئەو دەقانە سوكایەتی ئامێزن بەرامبەر بە ئافرەتان، لە كاتێكدا جەوهەری دەقەكە ئەگەر وەك پێویست و لە هەموو رووەكانییەوە سەیر بكرێت و روون بكرێتەوە بە پێچەوانەوەیە. ئەم دوو تەوەرە زۆر جار دەكرێنە ئامانجی ناحەزان و لەو رێیەوە و لە بیری نەخۆشیانەوە تیری ژەنگاوی و ژەهراوییان ئاڕاستەی كەسایەتی پێغەمبەر ﷺ و ئایینی پیرۆزی ئیسلام دەكەن و زۆر جار بێئاگایانە و بێ شەرمانە و دوور لە هەموو راستی و پێوەرێكی زانستی دەیانورووژێنن. بۆیە ئێمە لێرەدا تیشک دەخەینە سەر ئەو دوو تەوەرەی ژیانی پێغەمبەری خودا ﷺ كە بەلای ئێمەی بڕوادارەوە سەروەری و شكۆمەندی و پەند و بەهرەكانیان ئەگەر لە لایەنەكانی ژیانی دیكەی زیاتر نەبن كەمتر نین. گرنگی ئەم پەڕتووكە لەوەوە سەرچاوە دەگرێت كە وەڵامێكی زانستی و بابەتیانەیە بۆ هەموو ئەو كەسانەی كە بەشوێن راستیی رووداوەكاندا دەگەڕێن و هەوڵ دەدەن وەك چۆن روویان داوە، یان گوتراون ئاوا لێی تێ بگەن، نەك وەك خەڵكانێك كە بۆ مەرامی بەدی خۆیان بە ئاوەژووەوە باسیان لێوە دەكەن.

ڕێسا فیقهییەکان

بەڕێزان زانستی ڕێسا فیقهییەکان یەکێکە لەو زانستە پڕ پێز و بەهێزانەی کە پێویستە هەموو تاکێکی موسوڵمان زانیاری دەربارەی هەبێت بەتایبەتی خەڵکانی شەرعزان و یاساناس کە ئەوان زیاتر سەرقاڵی داڕشتنەوەو هەڵسەنگاندنی حوکمە شەرعی و یاساییەکانن و ڕۆژانە کاریان لەسەر دەکەن و وەڵامی پرسیارەکانی خەڵکی دەدەنەوە. سەرەڕای گرنگی زانستەکە بەڵام بەداخەوە کتێبخانەی کوردی هیچ سەرچاوەیەکی لەسەر ئەو بابەتە تێدا نییە؛ بۆیە ئەم پەڕتووکە هەوڵێک و دەلاقیەکە بۆ ئاشناکردنی خوێنەرو خوێندکاری کورد بەو زانستە مەزنە، کە یەکەم پەڕتووکە لەسەر ئەو بابەتە دەنوسرێت. پەڕتوکەکە گرنگترین ئەو ڕێسا فیقهییانە لە خۆ دەگرێت کە کۆکاری هەزارەها بابەتی شەرعیین و ئێمە لە ژیانی ڕۆژانەماندا زۆر پێویستیمان پێیەتی و بەشوێن حوکمەکانیدا وێڵین، بە تایبەتی ئەو پێنج ڕێسا گشتییەی کە بە بنچینە دادەنرێن بۆ زۆرێک لە ڕێسا فیقهییەکانی تر کە ئەوانیش ڕێساکانی: (الأمور بمقاصدها, الیقین لایزول بالشك، المشقة تجلب التيسير، لا ضرر و لا ضرار, العادة محكمة). بۆ زیاتر ڕوونکردەنەوەی واتا و مەبەستی هەر یەک لەوانەیش سەرجەم ئەو ڕێسایانەم باس کردوە کە پەیوەستن پێیانەوەو بەشێوەیەکی گشتی پەڕتووکەکە (٧٧) ڕێسای فیقهی و زیاتر لە (٥٣٥) حوکمی شەرعی لە بابەتە فیقهییە جیاوازەکاندا لەخۆ دەگرێت.

دیاردەی سوو لە مامەڵە هاوچەرخەکاندا.

بەڕێزان: جیهانی ئابووری لەم سەردەمە جەنجاڵ وئاڵۆزەدا، ڕووداو وپێشهاتەكانی زۆر بەخێرای تێپەڕ دەبێت وگوزەر دەكات، هاوكات پێداویستی ژیانی تاك وكۆمەڵگەكان هەمیشە ڕوو لە زیادبوون وفراوانبوونە، ئەمەیش زۆر پرس و مامەڵەی نوێ بەدوای خۆیدا دەهێنێت، كە پێویستیان بە وەڵآم وڕونكردنەوەی شەرعی هەیە. بۆیە ڕۆژانە خەڵكانێكی زۆر پرسیاریان بۆ دروست دەبێت لەسەر ئەو مامەڵانەی كە لەبازاڕەكاندا دەگوزەرێت، بەڵام بەداخەوە زۆر كات وەڵامی پێویستیان دەست ناكەوێت و زانایان بۆچوونی جیاوازیان پێدەدەن لەسەر پرسەكانیان، ئەمەیش وادەكات بەرچاوڕوونی تەوایان دەستنەكەوێت ودوودڵی ئاڵۆزیەكانیان چارەسەر نابێت. بۆیە هەندێك لەو پرسانە تائێستایش بەهەڵپەسێردراوای ماونەتەوە. یانیش هەندێک جار لەبەر بەرژەوەندییە تایبەتییەكانیان و بەبیانووی جۆراوجۆر خۆیان لەوەڵامە ڕاستەكان دەدزنەوە وكاری پێناكەن. ئامانجی سەرەكی باسكردنی ئەم بابەتە بریتییە: لە ڕونكردنەوەی حوكمی شەرعی لەسەر كۆمەڵێك پرسی ئابووری سەردەمیانە كە تا ئێستا ئاڵۆزن، وخەڵكانێكی زۆر وەڵامی شەرعی دروست لەسەریان نازانن. ئەمەیش بەئەركێكی شەرعی دەزانم كە پێویستە ئەوەندەی لەتواناماندا هەیە حوكمی شەرع لەسەر پرسەكانی خەڵك ڕوونبكەینەوە وبەرچاوڕۆشنی تەواویان پێبدەین لەسەریان. لەبەرامبەریشدا بەئەركی شەرعی سەرشانی هەموو ئەو كەسانەی دەزانم كە لەم بوارانەدا كاردەكەن، فەزری عەینە حوكمی حەڵاڵی وحەرامی مامەڵەكانیان بزانن وبەر لەوەی هەر كارێك یان مامەڵەیەك بكەن دەبێت پێشتر حوكمە شەرعییەكەیان پرسیبێت وزانیبێت، تا چیتر پاساوی نەزانین وبێئاگابوون بۆ خۆیان نەهێننەوە؛ چونكە ئەو پاساوە بۆ ئەو جۆرە كەسانە ولەم ڕۆژگارەدا لای خوای گەورە سوودی نییە ودادی كەس نادات. زانایان لەم بارەیەوە بۆچوونیان وایە: هەركەسێك بیەوێت هەر كارێك بكات، پێویستە پێش وەخت حوكمی شەرعی وورد ودرشتی كارەكەی بزانێت، ئەگینا شەرعی نییە ئەو كارە بكات؛ چونكە بێگومان تووشی تاوان وسنورشكێنی فەرمانەكانی خوای گەورە دەبێت. بۆ نموونە: كاتێك كەسێك دەیەوێت نوێژ بكات، ئەگەر نەزانێت مەرجەكانی نوێژەكەی چییە؟ وبنەماكانی چین؟ وچۆن دروست دەبێت؟ وبەچی بەتاڵ دەبێتەوە؟ ئەوە چۆن نوێژ دەكات؟! وچجۆرە نوێژێك دەكات؟!. هەروەها كەسێك كەدەیەوێت زەكات بدات، ئەگەر نەزانێت مەرجەكانی زەكات چییە؟ وزەكات لەچی دەدرێت؟ وڕێژەی زەكات چەندە؟ وبەكێ دەدرێت؟ ئەگەر ووردەكاریەكانی ئەمانە نەزانێت ئیتر چۆن زەكات دەدات؟! . یان زەڕەنگەرێك یان كەسێك كەپیشەی دراو گۆڕینەوە وحەواڵە دەكات لەو بازاڕەدا، پێویستە بەر لەوەی بچێتە ئەو بوارەوە حوكمی شەرعی تەواوی كارەكەی بزانێت ئەوجا بچێتە ناوی. هەروەها پزیشكێكیش كە كاری چارەسەری تەندروستی خەڵكی گرتۆتە ئەستۆ، پێویستە سنووری شەرعی كارەكەی خۆی بزانێت، و پسپۆڕی وشارەزایی تەواوی لەبواری كارەكەی خۆیدا هەبێت. كەسێكیش كە بازرگانە، یان بەڵێندەرە، یان ئەندازیارە، یان مامۆستایە، یان هەر كارێكی تری هەیە پێویستە حوکمی شەرعی کارەکەی بزانێت. گرفتی گەورەی ئەمڕۆی خەڵك بێئاگایی ونەشارەزابوونیانە لە بوارە شەرعییەكاندا، هۆكاری سەرەكی ئەم بێئاگابوونەیش تەنها خەمساردی وبێباكیانە لەبەرامبەر ئەو جۆرە پرسانەدا، ئەگینا بۆ لە بوار وكایە دنیاییەكانی تردا كە بە بایەخەوە لێی دەڕوانن تەواو شارەزان؟!. لەگەڵ ئەم نەشارەزاییەشدا زۆر جار پرسی شەرع هەر ناكەن، یان پاش ئەوەی كار لەكار دەترازێت ئەوجا پرسی شەرع دەكەن، بۆ نموونە: كەسێك دەچێت پشكێكی حەرام لە دامەزراوەییەكی سووخۆریدا دەكڕێت، پاش ماوەیەكی زۆر ئەوجا بیری شەرعی دەكەوێتەوە وپرسیار دەكات، كە كارەكەی حەڵاڵە یان حەرام؟ وپێویستە ئێستا چی بكات تا لەو حەرامە ڕزگاری بێت، ئەمە گرفتێكی گەورە بۆ خۆی وخەڵكیش دروست دەكات، ئەگەر پێی دەڵێیت كارەكە حەرامە ووازی لێ بێنە، ئەوە پارەكەی دەڕوات ولەوانەیە بەرگەی ئەو زەرەرە نەگرێت، یان هەر هیچ نەبێت پارەكەی ئەم دەبێتە مایەی زیاد كردنی دەسمایەی دەزگا سووخۆریەكە، ئەگەر دەڵێیت بیفرۆشەرەوە بەكەسێكی تر، ئەوە چۆن بۆ ئەم حەرامە بۆ خەڵكی تریش حەرامە ودروست نییە، ئەگەر دەڵێیت بەردەوامبە لەسەری چۆن دروستە بەخەڵك بڵێیت لەكارێكی حەرام بەردەوام بێت؟! بەم شێوەیە خۆی وخەڵكیش تووشی گێژاو وقەیران دەكات. ئامانجێكی تری وروژاندنی ئەم بابەتە ئەوەیە، كە ئێمە پێویستە بنەماكانی ئابووری ئیسلامی بۆ خەڵكی ڕوون بكەینەوە، تا بزانن ئەو بنەما سەرەكییانەی ئابووری ئیسلامی لەسەر دادەمەزرێت چییە؟ وجیاوازی لە نێوان ئەم سیستەمە، وسیستەمی ئابووری سەرمایەداری، وسیستەمی ئابووری سۆسیالیستیدا چییە؟ وكام لەم سیستەمانە گونجاوترن بۆ بنیات نانی ئابووری ووڵات؟. ئامانجێكی تری باسكردنی ئەم بابەتە ئەوەیە: كە ئێمە ڕێگە چارە شەرعییەكان بۆ خەڵكی بخەینە ڕوو، چونكە ئیسلام كاتێك ڕێگە لەكارێكی حەرام دەگرێت بەدڵنیاییەوە دەیەها ڕێگای تری حەڵاڵی بۆ خەڵك داناوە، تا بەهۆیانەوە مەبەست وئامانجەكانیان بهێننە دی، و كەس پاساوی كردنی حەرامی نەمێنێت، بۆ نموونە كاتێك ئیسلام ڕێگە لەدزی وداگیركردن دەگرێت، ڕێگە بەبەخشین، وكڕین وفرۆشتن، وئاڵوگۆڕكردن، وبەكرێدان، وچەندین کاری تر دەدات كە بەهۆیەوە ئەو شتە بەدەست بهێنی كە دەتەوێت، بۆیە ئێمە كاتێك لێرەدا دەڵێین سوو خۆری حەرامە، نامانەوێت دەستی خەڵكی ببەستین وڕێگە لەگەشەكردنی ئابووری تاك وكۆمەڵگە بگرین، بەڵكو بەپێچەوانەوە دەمانەوێت ڕێگە چارە شەرعییەكان بەخەڵكی نیشان بدەین، كە لەهەموو ڕوویەكەوە لە ڕێگا حەرامەكان سوود وبەرەكەتیان زیاترە وخەڵكیش تووشی حەرام وگوناە نابن بەهۆیانەوە. سەبارەت بە پێڕەوی باسكردنی بابەتەكانیش: هەوڵ دەدەین بەو پەڕی بێلایەنی ودوور لە دەمارگیری وبەڕۆحێكی زانستی وبابەتیانەوە، قسە لەسەر كۆی تەوەرەكان بكەین ولەسەر هەر تەوەرێك گشت بۆچوونە جیاوازەكان وبەڵگەكانیان بخەینە ڕوو وهەڵسەنگاندنی تەواو زانستیانە بۆ بەڵگەكان بكەین وبۆچوونی زانایانی كۆن ونوێ لەمەڕ بابەتەكان بخەینە ڕوو وبۆچوونی پەسەند لەنێوانیاندا دیاری بكەین، تا بیسەر وبینەر وخوێنەری بەڕێز بەرچاو ڕوونی تەواوی لەسەر كۆی بابەتەكان بۆ دروست بێت. هەرچەندە كۆی باسەكە بەزمانەكانی تر شتیان زۆر لەسەر گوتراوە ونووسراوە؛ بەڵام بەداخەوە بەزمانی كوردی وبەشێوەیەكی سەربەخۆ هیچی لەسەر نەگوتراوە ونەنووسراوە؛ بۆیە بەپێویستم زانی بەزمانی شیرینی كوردی دایك تەوەرەكانی بابەتەكە بخەینە بەر باس ولێكۆڵینەوە وكەلێنێكی كتێبخانەی كوردی پڕبكەینەوە وخزمەتێكی هەرچەند كەمیش بێت بە ئیسلام وموسوڵمانان بەشێویەیكی گشتی وخوێنەری كورد بەتایبەتی بكەین. جگە لەبەدەستهێنانی ڕەزامەندی خوای گەورە، وخزمەتكردن وخەمخۆری بۆ بەرژەوەندی گشتی ووڵات وكۆمەڵگا، هیچ مەبەستێكی تر لەپشت ووروژاندنی بابەتەكەوە نییە وقسەكانیشمان ئاراستە نییە بۆ هیچ كەس، ‌ولایەن ‌وكەرت وپیشە وبازرگانێك بەتایبەتی وناشمانەوێت لەبەرژەوەندی كەس بدەین، یان بەرتەسكی بكەینەوە؛ بەڵكو دەمانەوێت ڕێگە چارە شەرعییەكان بۆ گرفت وگرێ كوێرەكانی ژیانی خەڵكی بخەینە ڕوو، كە دڵنیاین تەنها ئەو ڕێگانە زامنی دەستەبەركردنی ئابووریەكی تەندروست وگەشەكردو بێ مەترسی ودوور لەستەم دەستەبەر دەكات بۆ هەموو لایەك. كۆی باسەكەیش لە سیازدە بەش پێك دێت، كەهەفتانە تۆمار كراون ولەكەناڵی ئاسمانی پەیامەوە پەخش كراون وهەر بەو شێوەیەیش لەم پەڕتوكەدا داڕشتنەوەی بۆ كراوە. هەموو ئەو پرسیارانەیش كە هەفتانە ئاراستەمان كراوە، یان ئەو گفتوگۆیانەی كە پاش هەموو بەشێك ڕاستە وخۆكراون، لێرەدا لەبەشێكی سەربەخۆدا تۆمارمان کردون تا هزری خوێنەر پرژ نەبێت، وڕیزبەندی بابەتەكان تێك نەچێت.

ئەندازەی بۆماوەیی و پێشهاتە زانستییەکانی

ئەندازەی بۆماوەیی و سەرەتا شەرعییەکانی

خاڵە یەکسانەکانی ژن و پیاو لەدیدی شەریعەت دا