کورتە وتار
هەر لایەنێک ئەندامانی فێری دەمارگیری بکات کارکردن لەگەڵی حەرامە
D.Xalid: هەر كۆمەڵێك، یان لایەنێك، یان دەستە وتاقمێك، یان مامۆستاو شێخێك ئەندام ولایەنگرانی خۆی وا ڕابهێنێت وفێر بكات كە تەنها خۆیان بەڕاست بزانن وهەموو خەڵكی تر بەهەڵە بزانن، یان هەوڵ بدات جیاوازییە زانستییەكان بەشێوەیەك لەناخی ئەندامانیدا قوڵ بكاتەوە كە لەسەر هەڵسوكەوت وتێڕوانینیان بەرامبەر ئەندامانی لایەنەكانی تر ڕەنگ بداتەوە وفێری ڕق وكینە ودووبەرەكیان بكات ، ئەوە بوون بەئەندام لەو لایەنەدا یان مانەوە لەگەڵ ئەو مامۆستاو شەیخەدا حەرامە، حەرامە، حەرامە.
کورتە وتار
جەختکردنەوە لەسەر هاندان بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردن
: ١- بەشداری کردن لە هەڵبژاردن بۆ پشتیوانی کردن لەپەیامی خوداو وزیادکردنی ڕەشایی باوەڕداران وبەگژاچونەوەی بەرەی ستەم بەئەرکێکی شەرعی دەزانم وساردکردنەوەی خەڵکیش لەبەشداری کردن بەکارێکی ناڕەوا دەزانم. وبەشانازیشەوە لەگشت هەڵبژاردنەکاندا تا توانیبێتم بەشداریم کردوە وخەڵکیشم لەو پێناوەدا هان داوە و هیچ کات لەنێوان بەرەی داد وستەم بێ هەڵوێست نەبووم و هەمیشە لەبەرەی حەق بوم بێ ئەوەی ئەندامی هیچ لایەنێک بم یان تەنانەت منەتێکم پێیان هەبووبێت. ٢- هەڵبژاردن لەدیدی بەندەدا تەنها ئامرازە وناکرێت بکرێتە ئامانج ویان لەپێناویدا قوربانی بەئامانجە باڵاکانی کاری ئیسلامی بدرێت. ٣- مەبەستی سەرەکی ئەو پۆستەی دوێنێم : أ- ئێمە لەسایەی ئەم دەسەڵاتە گەندەڵ و پانخواز وساختەکارەە دەرەنجامی دەنکەکان بەسەنگی مەحەک نەزانین بۆ هەڵسەنگاندن چونکە ئەگەر وابێت کەواتە سیاسەتی چەوتی هەردوو پارتی دەسەڵات لەچارەکە سەدەی ڕابردوودا زۆر سەرکەوتو وحەکیمانە بوە. ب- دڵسۆزانی پڕۆژەی ئیسلامی باڵا تر برواننە کارەکانی خۆیان و وەک یەک پاکێح هەڵسەنگاندن بۆ پڕۆژەی کاری ئیسلامی بکەن نەک لەگۆشە نیگای تەسکی حیزبیەوە چونکە گۆڕانکاری سەرتاسەری پێویستی بەدەنگ و وڕەنگ و سەنگی هەموومان هەیە وگۆڕانکاری ڕیشەیی بە تەنها لایەنێک ناکرێت. ت- هەڵوێستی سیاسی بابەتێکی ئیجتیهادیە وئەگەری ڕاست وهەڵەی هەیە و ناکرێت سەرکۆنەی یەکتری لەسەر بکەین. لەکۆتاییدا هیوادارم هەر بەرێزێک بابەتێک دەخوێنێتەوە سەرپێی بڕیاری لەسەر نەدات تا لێی تێ دەگات بۆ ئەوەی نەخۆی ونەخەڵکانی تر نەخاتە خانەی گومانەوە.
کورتە وتار
هەڵبژاردنەکان پێمان دەڵێن:
١- هەڵەیە لەکوردستان ولەژێر سایەی دەسەڵاتێکی گەندەڵ وساختەکار وگەلێکی کۆیلەکراو هەڵبژاردن بکرێتە سەنگی مەحەک بۆ هەڵسەنگاندنی هێز و هەڵوێست وسیاسەتی لایەنەکان . ٢- پڕۆژەی ئیسلامی لە پاشەکشەدایە ولایەنە ئیسلامییەکانیش بەرپرسیاری یەکەمی ئەو حاڵەتی پاشەکشەو چەقبەستنەن بەپەرتەوازەکردنیان بۆ گوتاری ئیسلامی وگەڕان بەشوێن بەرژەوەندی بەرتەسکی حیزبی وکەسیدا لەسەر حسابی پڕۆژەی ئیسلامی و ئامانجە باڵاکانی. ٣- سەڕەڕای ئەو ئەنجامە لاوازەی ئیسلامییەکان لە پرۆژەکەدا کەچی هەندێک بەناو دڵسۆزانی ئەو لایەنانەی بەشێوەیەک مەست کردوە و کەوتونەتە وێزەی یەکتر دەڵێی ئیتر حوکمی دونیا لەدەستی ئەوانە بێ ئاگا لەوەی کە باشترین ئەنجامی ئێمە هەر هێندەی ئەنجامی لایەنێکی وەکو نەوەی نوێیە کە تازە فێری گڕوگاڵی سیاسەت دەبێت. ئاخر من تێناگەم ئەوە مایەی پرسەدانانە یان پیاهەڵدان. ٤- ئێمە سەرەڕای پشێوی وپەرتەوازەییمان بەهەمویشمانەوە نابینە خاوەنی بیست کورسی ئاخر گۆڕان بەبیست وسێ کورسی وبەو هەموو ئامرازی هێزەوە هیچی پێنەکرا دەبێت ئێمە چیمان پێ بکرێت ودڵمان بەچی خۆشبێت. ٥- گرەوکردن تەنها لەسەر هەڵبژاردن وپەراوێزخستنی لئامڕازەکانی تر گرەوێکی دۆڕاوە بۆیە پێویستە لەگەڵ ئەوە ئەوە ئیسلامییەکان گرەو لەسەر پڕۆژەی ئیسلامی وبرایەتی ویەکڕیزی وبەدەستهێنانی ڕەزامەندی خوای گەورە ومافەکانی میللەت بکەن تا بتوانن ببنە جێگەی ئومێد ومتمانەی جەماوەر و ئەوکات هەڵبژاردن ئەنجام و بەرهەمی بەرچاوی خۆی دەبێت وکاریگەری لەسەر گۆڕینی باڵانسی هێز دەبێت.
کورتە وتار
هەڵبژاردن وهەلێک بۆ چەند هەڵوێستێکی شەرعی:
١- هەڵبژاردن هەلە بۆ فەرمانکردن بەچاکە وڕێگە گرتن لەخراپە: باوەڕ ناکەم ئێستا ولەواقیعی ئێمەدا خراپەیەک هەبێت لەم دەسەڵاتە گەورە تر وگەندەڵ تر، بۆیە لابردنی ئەوانە یان هەر نەبێت لاواز کردن وسزادانیان ئەرکێکی شەرعی وئیسنانی وئەخلاقیە، ئێمە ئێستا دەتوانین لەڕێگەی دەنگدانەوە ئەوە بکەین ودزو گەندەڵ ومشەخۆرەکان لەکورسیەکانیان بێنینە خوارەوە ولەبری ئەوان خەڵکی شیاو دابنێین. ٢- هەڵبژاردن هەلە بۆ بەرگریکردن وداکۆکی کردن لەبەرەی هەژاران وچەوساوەکان ودژ وەستانەوە بەبەرەی ستەمکار وقۆرخکارەکان، ناشکرێت مرۆڤ لەنێوان ململانێی ئەو دوو بەرەیە بێدەنگ وبێلایەن بێت. ٣- هەڵبژاردن هەلە بۆ سەلماندنی ناسنامەی موسوڵمانێتی تاک وکۆمەڵگا بەوەی دەنگ بدەین بەخەڵکانێکی باوەڕدار ودەم پاک ودەستپاک وداوێن پاک تا بتوانن خزمەت بەدین وژینی ئەم میللەتە موسوڵمانە بکەن وبەر بەلێشاوی داڕوخانی بەها باڵاکانی کۆمەڵگا بگرن. ٤- هەڵبژاردن هەلە بۆ سزادانی هەموو ئەوانەی لەچەند ساڵی ڕابوردودا لەپێناو مانەوەی خۆیان وبنەماڵەکانیاندا بازرگانیان بەدین وژینی میللەت وخاک وخوێن وخەباتی چەوساوەکانەوە کردوە. بەپێچەوانەوە بێدەنگی وبەشداری نەکردن وخەڵک سارد کردنەوە، ڕازیبون وکارکردنە بۆ درێژەپێدانی ستەم وقۆرخکارییەکانی دەسەڵات وبێ هەڵوێستیە لەسەرخستنی بەرەی گەل ودادپەروەری وپێچەوانەیە لەگەڵ هەموو ئەو دەق وچەمکە شەرعیانەیە کەداوای پشتیوانی بەرەی ڕاستی وبەگژاچونەوەی ستەم ونادادپەروەری دەکات.
کورتە وتار
هەڵبژاردن دادگایی گەلە بۆ دەسەڵات.
هەڵبژاردن دادگایی گەلە بۆ دەسەڵات، بۆیە هەر کات دەسەڵات دادوەر نەبوو لە سیاسەتەکانیدا، دەبێت گەل دادوەر بێت لەسزادانیدا. خۆشەویستان ئێمە بەدرێژایی چارەکە سەدەیەکی ڕابوردو گلەیی وگازندە لەدەسەڵات وسیاسەتەکانی دەکەین، کەچی لەڕۆژی دادگایی کردنیدا ولەو ساتە وەختانەی کەهەل دەڕەخسێت سزای بدەین ومتمانەی لێ وەربگرینەوە لەبری سزادان خۆمان دەبینە پارێزەر وپشتیوان وپاسەوانی، ئەمەیش پێچەوانەی هەموو لۆژیک وشەرع ویاسایەکە. بۆیە لەەم هەڵبژاردنەو لەدادگایی ئەم جارەدا پێویستە هەموو ئەو لایەن وکەسایەتیانە سزا بدرێن کە: - یەک چارەکە سەدە زیاترە داهاتی میللەتیان بەهەدەر داوە ولەپێناو مانەوەی خۆیان وبنەماڵەو حیزبەکانیان بەکاریان هێناوە وبازرگانیان نەک بەداهات بەڵکو بەچارەنووسی خودی میللەت خۆی وخوینی ڕۆڵەکانێوە کردوە. - دووبەرەکیان خستۆتە نێوان ڕۆڵەکانی میللەت وهێزی پێشمەرگە وئاسایش وسەرجەم هێزە چەکدارەکانی ترەوە، وئەو هێزانەیان بەحیزبی کردوە ولەبری بەرگری دژ بەمیللەتیان بەکاریان هێناون ووا فێریان کردون کەشەق لەهەرچی هەڵدەن کەدەنگی لێوە بێت ئەگەر ئەو دەنگە هی مامۆستایەکی بەساڵاچو بێت ولەپێناو قوتی مناڵەکانی ومافی زەوتکراوی خۆیشیدا بێت. - لەبری ئینتیما بۆ خوا ونەتەوە ونیشتیمان ڕۆحی حیزبی بوونیان کردۆتە بنەمای هاوڵاتیبوون وئینتیمایان بۆ خودی خۆیان وبنەماڵە وحیزبەکانیان کردۆتە پێوەر بۆ وەرگرتنی هەر ماف وئیمتیازێک وگشت دامەزراوەکانیان کردۆتە دەزگای چەوسانەوە وتۆڵەسەندنەوە لەهەر کەسێک وەک ئەوان بیر ناکاتەوە. - سوکایەتیان بەپیرۆزییەکانی خەڵکی کردوە وهەوڵی سڕینەوەی ناسنامەی ئیسلامی میللەتەیان داوە ولەپەڕلەمان دژ بوون بەجێگیرکردنی ئیسلام وەک سەرچاوەی یاسادانان. ولەڕێگای پلاتفۆڕم ولەژێر ناوی جۆراوجۆردا سوکایەتیان بەدەقکانی قورئان وسوننەتەکانی پێغەمبەر(د.خ) ومەلا ومیحراب ومینبەر ومزگەوت کردوە. - ئەمانە مشتێکن لەخەرواری سیاسەتی شکست خواردوی هەندێک لەو هێز ولایەن وکەسایەتیانەی کە ئەمڕۆ دەیانەوێت خەڵکی جارێکی تر متمانە بەنوێنەرەکانیان بداتەوە تا درێژە بەوسیاسەتانەی پێشویان بدەن. جا من لێرەدا قسەم لەسەر ئەوان نیە وئەوان مافی خۆیانە هەرچۆن بانگەشە بۆ خۆیان دەکەن بەڵام قسەم بۆئەو میللەتە بەش مەینەتەیە کە دەبێت ئەم جارە دادگایەکی دادوەرانەی هەموو ئەوانە بکات وبۆ هەتا هەتایە سزایان بدات وعاقڵیان بکات وبیانکاتە پەند بۆ هەرکەس ودەسەڵاتێکی تر کەوەک ئەوانە بیر بکاتەوە یان سیاسەت بکات.
کورتە وتار
ڕێکخراوە فیمینیستییەکان
رێکخراوە فیمەنیستییەکان پاش ئەوەی نێوانی ژن و مێرد، باوک وکچ، براو خوشکیان کردە ئاگر وهەرەسیان بە خێزانی کورد و بەها باڵاکانی هێنا ، ئێستا دەیانەوێت پەیوەندی نێوان باوک و دایکیش بەهەمان ئاقاردا بەرن و ئەو دوو جەمسەرە جوانەی هەوێنی بوون بکەنە دوژمن پڕۆفیسۆر خالید موحەممەد صاڵح.
کورتە وتار
بەرەنگاربوونەوەی هەڵمەتی ڕێکخراوە فیمینیستییەکان لەژێر ناونیشانی( ناوی من ناوی دایکمە)
رێکخراوە فیمەنیستییەکان پاش ئەوەی نێوانی ژن و مێرد، باوک وکچ، براو خوشکیان کردە ئاگر وهەرەسیان بە خێزانی کورد و بەها باڵاکانی هێنا ، ئێستا دەیانەوێت پەیوەندی نێوان باوک و دایکیش بەهەمان ئاقاردا بەرن و ئەو دوو جەمسەرە جوانەی هەوێنی بوون بکەنە دوژمن
کورتە وتار
بەرەنگاربوونەوەی هەڵمەتی ڕێکخراوە فیمینیستییەکان لەژێر ناونیشانی( ناوی من ناوی دایکمە)
داتاکانی دادگاکان پێمان دەڵێن لەوەتەی بزوتنەوەی فیمەنیستی سەری هەڵداوە دیاردەکانی: (جیابوونەوە، ناپاکی هاوسەرگیری. توندوتیژی خێزانی، قەیرەبوونی ئافرەتان، لەشفرۆشی وبەکاڵاکردنی جەستەی ئافرەت، هاوڕەگەزبازی). و چەندین کێشەی تری پەیوەست بەپرسەکانی ئافرەت دەیەها بەرامبەر زیادی کردوە، ئەمەیش ئەو ڕاستییە دەسەلمێنێت، کە خودی ئەو بزووتنەوەیە بەشێکە لەکێشەکانی ئافرەت نەک چارەسەر پڕۆفیسۆر خالید موحەممەد صاڵح
کورتە وتار
عەلمانیەت
ئەگەر عەلمانییەت بەحوکمی خودی خوای گەورە خۆی ڕازی نەبێت وەک دەستورێک بۆ بەڕێوەبردنی دەسەڵات، دڵنیا بن لە هیچ کەس و دەسەڵاتێکیش ڕازی نابێت کە لە هەوڵی چەسپاندنی ئەو حوکمەدا بێت لە سەر ژیانی خەڵک. پڕۆفیسۆر خالید موحەممەد صاڵح
کورتە وتار
تانەدان لە ئیمامی عومەر
تانەدان لە پێشەوا عومەر: - تانەدانە لە خانەوادە و خەزوری پێغەمبەر و خەلیفەی دووەمی بڕواداران - تانەدانە لە کەسێک کە خوای گەورە بژاردەی کردوە وهەر لەدونیا مژدەی شە‌هیدی وبەهەشتی پێداوە. - تانەدانە لە کەسێک کە چەندین ئایەتی قورئان لەسەر پەسەند کردنی بۆچوونەکانی هاتۆتە خوارەوە. - تانەدان و بێڕێزی کردنە بەرامبەر بە مێژووی پرشنگداری ئیسلام وسەرکردە و سونبولەکانی. - تانەدانە لە هەموو مەلا و مزگەوت و تەکێ و خانەقایەکە لە پێش هەموویانەوە لە کەسایەتی خودی مەلا مستەفای بارزانی کە مەلا و موریدێکی ڕێبازەکەی پێشەوا عومەر بووە. - خۆ بچوککردنەوە وچەمانەوەیەکی بێ بەها و بێ بەرامبەرەرە لە بەرامبەر نەیارانی ئیسلام و موسوڵماناندا. - هەوڵێکە بۆ شاردەنەوە ودیزە بەدەرخۆنە کردنی شکستی سی ساڵ حوکمڕانی عەلمانییەتی کوردی لێوان لێو لە ستەم و گەندەڵی و تاڵانی و خیانەتکاری. - هەوڵێکی نەزۆکە بۆ خۆ دەرخستن و خۆ لەپێش بردن و دەستکەوتی تاکە کەسی لەسەر حیسابی ئاین و مەزهەب و مێژوو و پیرۆزییەکانی نەتەوە و نیشتیمان. لە کۆتاییدا دەڵێم بێدەنگی و بێ هەڵوێستی پارتی بەرامبەر قسە و بێڕێزییەکانی بەرپرسە نابەرپرسەکانی بەرامبەر بە پیرۆزییەکانی ئیسلام و موسوڵمانان زۆر نیشانەی پرسیار لەسەر ئامانج و ئاراستەی ئەو حیزبە دروست دەکات و پێویستە بەجدی هەڵوێستەی لەسەر بکرێت و هەڵوێستی بەرامبەر وەربگیرێت.
کورتە وتار
گەورەیی هەندێک تاوان.
هەندێك تاوان هەیە لەبەر قورسییەكەی هەموو ئەو كەسانە دەگرێتە كەبەشێوەیەك لەشێوەكان بەشداری دەكەن لەجێبەجێكردنی تاوانەكەدا، وەكو عارەق بۆ نموونە، پێغەمبەری خودا ﷺ دەربارەی عارەقیش دەفەرمووێت: خوای گەورە نەفرەتی كردوە لەو كەسەی كە عارەق دروستدەكات، لەوەیش كەبۆی دروستدەكرێت، لەوەیش كەدەیخواتەوە، لەوەیش كە كارمەندە لەباڕێكدا وعارەق دەگێڕێت، لەوەیش كە حەماڵە و سەیارەیەكی بارهەڵگر، یان تەكسی، یان عەرەبانەیەكی پێیە ودەیگوازێتەوە، لەوەیش كەبۆی دەگوازرێتەوە، لەوەیش كە دەیفرۆشێیت، لەوەیش كە دەیكڕێت، لەوەیش كە دەیبەخشێت وبەدیاری دەیدات بەخەڵكی، لەوەیش كەپارەی عارەق دەخوات، لەوەیش كە لەسەر مێز وخوانێك دادەنیشێت كەعارەقی لەسەر دانراوە. جا مەرج نییە ئەمانە هەموویان عارەق خۆر بن بەڵام هەموویان یەك حوكمیان هەیە و وەك یەك بەر نەفرەتی خودا دەكەون، بەهۆی ئەوەی كەبەجۆرێك لەجۆرەكان پشكداربوون لە ئەنجامدانی تاوانەكەدا
کورتە وتار
سندوقی دراوی نێودەوڵەتی ئامڕازێک بۆ چاکە یان چەوسانەوە؟
لەساڵی (1945) ولەدوای جەنگی جیهانی دووەم، وبەپێی ڕێكەوتننامەیەكی نێو دەوڵەتی سندوقی دراوی نێو دەوڵەتی (International Monetary Fund) لەلایەن (29) ووڵاتی جیهانەوە دامەزرا، ئامانج لەدروستكردنی سندوقەكە بەناو بۆ هاوكاری كردن‌و و دەستگیرۆیی كردنی وڵاتە هەژارەكان بوو، هەرچەندە لەڕاستیدا بەپێچەوانەوە بۆ تێشكاندن ودرێژەدان بوو بەباری هەژاری ودەستەوخواریان بۆ وڵاتە زلهێزەكان. چونكە ئەم سندوقە هەرگیز بەبێ مەرج قەرز بەكەس نادات، وهیچ قەرزێكیشی بێ بەرامبەر نییە، لەم قەیرانەی ئەم دواییەی میسردا، میسر داوای (5) ملیار دۆلاری لەسندوقەكە كردوە، وئەوانیش ڕازیبوون بۆ ماوەی (5) ساڵ قەرزەكەی بدەنێ، خۆ ئەگەر ڕێژەی سووی ئەو قەرزە (1.1%) یش بێت، ئەوە ساڵی زیاتر لە (30) ملیۆن دۆلار سووی دەچێتە سەر، وپاش پێنج ساڵەكە قەرزەكە (152) ملیۆن دۆلار سووی دەچێتەسەر. ئایا ئەمە چ جۆرە هاوكارییەكی پێ دەڵێن، ئێستا ئەم سندوقە هەندێك قەرزی هەیە لەلای هەندێك وڵات سودەكەی زۆر زیاترە لەبڕی ئەو قەرزەی كەكاتی خۆی پێی داون. هەر كاتێكیش بابەتێكی پەیوەست بەو سندوقە دەخرێتە دەنگدانەوە، كێ پارەی لەسندوقەكەدا زیاترە ئەوە ڕێژەی دەنگیشی زیاترە، بۆ نموونە: ئەمەریكا بەتەنها (17.8%) دەنگی هەیە، پاش ئەو یابان دێت كە ( 6.13%) ی ڕێژەی دەنگی هەیە، پاش ئەوان ئەڵمانیا دێت كە (5.99%) ی ڕێژەی دەنگی هەیە، پاش ئەوان فەڕەنسا دێت كە (4.95%) ی ڕێژەی دەنگی هەیە، لەو لایشەوە بە هەر (24) ووڵاتە هەژارەكەی ئەفەریقیا كە سەدەها ملێۆن هاوڵاتیان هەیە بەهەموویان تەنها (1.41%)ی ڕێژەی دەنگیان هەیە. هەر بۆیە هەمیشە هەژموون وسیاسەتی ئەو زلهێزانە بەسەر وڵاتە هەژارەكاندا زاڵە وهەرگیز بواری هەستانەوە وسەربەخۆیی ئابوورییان پێنادەن، تا لەو ڕێیەوە لەپێناو بەرژەوەندی خۆیان بەكاریان بهێنن.
کورتە وتار