پاش میز و شێوازی مامەڵەکردن لەگەڵیدا

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: ئێمە دەڵێین هەندێك  کەس هەیە  بەڕێزان ئەم حاڵەتەی هەیە حاڵەتێکی تەندروستی واتە حاڵەتێکە هەیەتی یەعنی  ئەو کەسە (پاش میزی) هەیە، کە دەڕواتە سەرئاو دواتر دوو سێ قەترە  بەهۆی نەخۆشیەك، ئایا شەکرەیە ئیلتیهاباتی هەیە،چی هەیە گرنگ ئەوەیە کە دێتە دەرەوە، دواتر دوو سێ قەترە میزی تری هەیە، ئەو کەسە پێویست دەکا  ئەو حاڵەتەی تۆ بکات، یانی کە چووە سەر ئاو هاتە دەرەوە کەمێک چاوەڕێ بکا سێ چوار دەقە تا ئەم پاش میزەشی دەڕوا دواتر دەست نوێژ بگرێتەوە و ئێستا دەست نوێژەکەی درووستە، هەیە هەر بەردەوام هەیەتی یەعنی ئەوەی کە پێی دەگوترێ:(سلسل البول) هەیە هەر میزی پێ ڕاگیر  ناکرێ، ئەوکەسە دەبێ پێویستە بۆ هەموو نوێژێکی فەڕز دەست نوێژ بگرێتەوە، دوای بانگدان و هاتنی کاتی نوێژەکە، ئەمەش بەو شێوازە دەست نوێژ دەگرێت، واتە کە بانگی نیوەڕۆیدا دەچێ دەست نوێژ دەگرێ، ئینجا دەچێ نوێژ دەکا، ئیتر ئەگەر لەو حاڵەتەی کە نوێژ دەکا میزەکە بێتە خوارەوە، کێشەی نییە چونکە ئەو دوای بانگ دەست نوێژی گرتووە،بەڵام ئاگای لەوە بێ جلەکانی پیس نەکا میزەکە شتێك هەڵگرێ "کۆندۆمێکە" شتێکە بۆ ئەوەی ئەو میزەی کە دێ لە جلەکانەوە نەچێت ، بەڵام بە دەر لەم حاڵەتە ئەو  حاڵەتانەی تر زۆرێکیان لە٪٩٥ یان وەسوەسەن بەڕێزان کە دەڵێین وەسوەسەن  واتا حاڵەتێکی سروشتییە، ئەم تەڕاییە هەیە ئینسان دوای تاراتگرتن حاڵەتێکی سروشتی ئەو تەڕییە تەڕیەکی  بەسیت، یا جاری وا هەیە "نەفسییە"بۆ نموونە لەوانەیە هەر ئەندامی لەشی خۆی بێ کە بەر ڕانی دەکەوێ هەست بە ساردی دەکات،وا دەزانێ تەڕییە بەڵام لە حەقیقەتدا تەڕی نییە،هەر ئەندامی جەستەی  خۆیەتی بەریدەکەوێ هەست بەو ساردییە دەکا (ئیبن تەیمییە) قسەیەکی جوان دەهێنی حەز دەکەم نەقڵی بکەم بەڵکو إن شاءالله  ئەو  برا بەڕێزە و هاوشێوەکانی  سوودی لێ ببینن وە لەم وەسوەسەیە ڕزگاریان بێ دەڵێ: { التنحنح بعد البول والمشي والطفر إلى فوق، والصعود في السلم، والتعلق في الحبل، وتفتيش الذكر بإسالته وغير ذلك : كل ذلك بدعة ليس بواجب ولا مستحب عند أئمة المسلمين، بل وكذلك نتر الذكر بدعة على الصحيح لم يشرع ذلك رسول الله صلى الله عليه وسلم . وكذلك سلت البول بدعة لم يشرع ذلك رسول الله صلى الله عليه وسلم . والحديث المروي في ذلك ضعيف لا أصل له، والبول يخرج بطبعه، وإذا فرغ انقطع بطبعه وهو كما قيل : كالضرع إن تركته قر ، وإن حلبته در . وكلما فتح الإنسان ذكره فقد يخرج منه، ولو تركه لم يخرج منه . وقد يخيل إليه أنه خرج منه وهو وسواس، وقد يحس من يجده بردا لملاقاة رأس الذكر، فيظن أنه خرج منه شيء ولم يخرج . والبول يكون واقفا محبوسا في رأس الإحليل لا يقطر، فإذا عصر الذكر أو الفرج أو الثقب بحجر أو أصبع ، أو غير ذلك، خرجت الرطوبة، فهذا أيضا بدعة، وذلك البول الواقف لا يحتاج إلى إخراج باتفاق العلماء لا بحجر ولا أصبع ولا غير ذلك، بل كلما أخرجه جاء غيره فإنه يرشح دائما . والاستجمار بالحجر كاف لا يحتاج إلى غسل الذكر بالماء، ويستحب لمن استنجى أن ينضح على فرجه ماء، فإذا أحس برطوبته قال : هذا من ذلك الماء .) } دەڵێ کردم ئەوەی کە کابرای دەبینی جاری وایە قورگی خۆی دێنێتە دەرەوە لە تەوالێتا ئەونە ئح ئح دەکات، یا ڕاکردن، یەعنی باس هەڵدان  و سەرکەوتن بە قادرمەدا  و خۆ هەڵواسین بە پەتا و وا  تف تیشکردنی ئەندامی نێرینە بەوەی کە ئاوا وەکوو دۆشین بیدۆشی   دەڵێێت، هەموو ئەوانە بیدعن واجب نین ئینسان لە دوای سەرئاوکردن ئەوە بکا  وە کارێکی باشیش نییە، لای پێشەوای ئیمانداران، دەڵێ:بە هەمان شێوە گوشینی زەکەر بۆ ئەوەی ئەگەر قەترەیەك  ئاو شتێکی تێدابێ بێتە دەرەوە ئەوەش هەر سەحیح نییە، پێغەمبەری خوا(ﷺ) شتی وای نەکردووە ٫وە تەشریعیشی نەکردوە، بە هەمان شێوە مەسەلەی یەعنی ئەوەی کە پێی دەگوترێ زەخت کردن، لە زەکەر و توند کردن و بەستن و ئەوانە هیچ شەرعی نین بەڕێزان ، ئەو حەدیثەی کە هەمانە دەربارەی ئەوە کە پێغەمبەری خوا گوایە شتێکی وای فەرمووە، یا کردوویەتی دەفەرمووێ: "حەدیثێکی زەعیفە" هیچ ئەسڵێکی صەحیحی نییە٫ دەڵێ میز سروشتی وایە بۆ خۆی بە تەبیعەت دێتە دەرەوە، وە ئەگەر میزکردن تەواو بوو میزەکە خۆی دەوەستێ ، دەڵێ میز لە تەبیعەتی ئەوەدایە کە گوتوویانە دەڵێ وەکو گوانی مانگا وایە ئەگەر ڕایکێشی بیدۆشی دەڕە شیری لێدێ، ئەگەر وازی لێ بینی قەڕە ئەگەر دەستی لێبدەی ئیسا گوانی مانگا پڕە لە شیر ئەگەر دەستت لێدا هێناتە خوارەوە تەڕت کرد، شیرەکە دێ ئەگەر وازت لێ هێنا شیرەکە وەستاوە و گوانەکە شیری تێدایە و بەڵام نایێتە دەرەوە و تەبیعەتی زەکەر و ئەندامی داوێنی مرۆڤ لەم تەبیعەتەیایە نابێ  بە زۆر بچی بیدۆشیت و ڕای کێشیت و مەسەلەن تەفتیشی کەیت و دەڵێ ئەوانە بیدعەن پێویست ناکات، ئینسان بچێ مەسەلەن دەمی زەکەری خۆی بکاتەوە بە دەست وە بە زۆر مەسەلەن بیەوێ تەڕی لێ بێنێ دەڵێ  ئاوی لێ دێت، ئەگەر وازی لێ بێنی ئەو ئاوە نایەت، هەندێک جار ئینسان وا هەست دەکا کە دوای میزکردن ئەم تەڕیەی هەیە دەڵێ بەڵام ئەوە وەسوەسەیە دوودڵییە نەخۆشییە، دەڵێ وە هەندێک جار کەسەکە هەست بە تەڕیەکە لە ڕووی ساردییەکەوە هەست پێ دەکا، دەڵێ چونکە سەری زەکەری بەر ڕانی دەکەوێ، گومان دەکا شتێک تەڕاییەك  لە زەکەری هاتبێتە دەرەوە بەڵام شتی وا ڕووی نەداوە، دەڵێ میز  لە سەری زەکەردا دەبێت ناتکێتە خوارەوە، بەڵام ئەگەر بێیت بیجوڵێنی و مەسەلەن هەوڵ بدەی بەوەی کە  بیگوشی دەڵێ ئەو کاتە ئەو ڕوتوبەتەی لێ دێتە دەرەوە، ئەوەش دیسانەوە بیدعەیە ئەو میزەی کە ماوەتەوە لە زەکەردا دەڵێ پێویست ناکا بیهێنیتە دەرەوە زانایان  کۆ دەنگن لەسەر ئەوەی ئەو میزەی لە زەکەردا دەمێنێتەوە "واجب نییە"بیهێنیتە دەرەوە پەیوەندی نییە بە خراپی بۆ دەست نوێژ وە دەست نوێژ بەتاڵ ناکاتەوەدەست، نوێش بە دەست نوێش بەتاڵ ناکاتەوە، دەڵێ بە عەکسەوە هەتا زیاتر میزەکە ڕاکێشی و بیهێنیتە دەرەوە دیێتەوە جێگەی،  دەڵێ تەنانەت بە بەرد خۆپاکردنەوە بە بەرد پاکردنەوە دروستە پێویست ناکا ئاویشی لێ بدەی، دەڵێ ئەگەر کەسێکیش دەستی بە ئاو گەیاند باشتر وایە مەسەلەن ئاوی بەکارهێنا ئاوپرژێنی زەکەری کرد، ئەگەر دوای هەستی بە تەڕیەکیش کرد بڵێ ئەو تەڕییە هی ئەو ئاوەیە کە بە کارم هێناوە بۆیە بەڕێزان ئەمە زۆرێک لە حاڵەتەکانمان حاڵەتی دەروونین حاڵتی جیسمانی نین واتە ئەم پاشمیزە بوونی نییە وا هەست بە خۆمان دەکەین یا خۆمان وا قەناعەت پێکردووە ماوەیەك وازی لێ بێنە ماوەیەك، تەرکی کە نە ئەم خۆ سەغڵەت کردنەی بۆ بکە نە خۆ هێشتنەوەی بۆ بکە هەستیشت بە تەڕی کرد گوێی پێ مەدە پاش ماوەیەك هەست دەکەی حاڵەتەکەت تێپەڕانەوە کۆتایی هاتووە وە چاك دەبی لەبەر ئەوە دەڵێین ئەوە حاڵەتێکی ئاساییە ئینسان خۆی پێوە زۆر زۆر ماندوو نەکا وە لە خۆی  نەکا بە نەخۆشی نەفسی  ئەم برا بەڕێزەی ئێمە وەکو عەرزم کرد ئەگەر حاڵەتەکەی فیعلەن لە ڕووی توبییەوە هەیە ئەوە بەو دوو شێوازە چارەسەر دەکرێ کە باسمان کرد  ئەگەر نییەتی و تەنها لایەنی دەروونییە با خۆی توشی نەخۆشی دەروونی نەکا بەم حاڵەتە وە با وازی لێ بێنی وە گوێی پێ نەدا. خوای گەورەش زاناترە