نیصابی زه‌كاتی به‌رهه‌مه‌ كشتوكاڵییه‌كان.

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: ئەڵێین نەخێر، لە ڕووی چەندێتییەوە ئەبێ بەرهەمەکان بگەنە ڕێژەیەکی تایبەت ،چونکە زەکات بە عام نەک تەنها لە بەرهەمە کشتوکاڵەکاندا، (ئێمە دەرسەکانی ڕابردوو قسەمان لە زەکاتی ئاڵتون کرد، گوتمان ئاڵتونی عەیارە بیست و چوار تا نەگاتە (17) مسقاڵ، زەکات تیایدا واجب نییە، بیست و یەک تا نەگاتە نۆزدە مسقاڵ و نیو زەکات تیایە واجب نییە، پارە گوتومانە تا نەگاتە ڕێژەی تەقریبەن پەنجا شەست وەرەقە زەکات تیایە واجب نییە، حەوت هەشت ملیۆن دیناری عێراقی، ئەمانە وان، یەعنی ئەمە شتێکە پێ ئەوترێ نیساب لە زەکاتدا)، لەبەرهە کشتوکاڵیەکانیشدا پێغەمبەری خوا (ﷺ) چەندێتیەکەی دیاری ئەکا، ئەفەرمووێ: (وليس فيما دون خمسة أوسقٍ صدقة)، ئەفەرمووێ: (پێغەمبەر (ﷺ)، لە کەمتر لە پێنج ویسقە زەکات نییە)، ویسق چییە بەڕێزان؟ هەموو ویسقێک شەست سەعە، یەعنی شەست ساع واتە شەست، ساعێک چوار مشتی ئاوایە، کەواتە هەموو ویسقێك شەست چوار مشتییە، شەست، ئەگەر هەر هەر ویسقێک شەست ساع بێ، خۆی پێغەمبەری خوا ئەفرمووێ (ﷺ): (لە پێنج ویسقدا) ، کەواتە پێنج زەربی شەست، کە ئەکاتە چەند؟ ئەکاتە (300)،ساع، هەر ساعێک واتە چوار مشتی ئاوا، چەند کیلۆیە؟ عولەما تەقدیریان کردووە دوو کیلۆ و تەقریبەن سی غرام ئەکا. کەواتە ئەو (300)ە، (60*5) بکەن، دەکاتە (300)،سەع، هەر سەعێک دوو کیلۆ و سی پێنج گرامە، کەواتە (300* 2.5) کیلۆ گرام بکەن، نزیکەی ئەکاتە (610 بۆ 612) کیلۆ، کەواتە ئێستا ئێمە ئەڵێین هەر بەرهەمێک ڕێژەکەی گەشتە (610 بۆ 612) کیلۆ ئەو بەرهەمە زەکاتی لێ ئەکەوێ، لەوە کەمتر، یەعنی کابرا گەنمەکەی، نیسکەکەی، نۆکەکەی، جۆوەکەی، خورماکەی، مێوژەکەی، بۆ نموونە لۆبیاکەی، با بڵێین لە (600) کیلۆ کەمتر بێ، ئەڵێین زەکات تیادا واجب نییە، بەڵام ئەگەر زیاتر بوو لە (610) کیلۆ، ئەو کاتە واجب ئەبێ، وە ڕێژەی زەکاتەکەیشی بەو شێوازەیە کە پێغەمبەری خوا (ﷺ) ئاماژەی پێ کردووە، ئەگەر هاتوو دێم بوو، بەراو بوو، بۆ نموونە بە ئاوی کانیا و ئاوی سروشتی ئاو دەدرا، ئەمە (عەرزمان کردوون) زەکاتەکەی یەک لەسەر دەیە، واتە لە (10) کیلۆیەک (1) کیلۆ، لە (10) تەنەکە تەنەکەیەك، لە (10) فەردە فەردەیەك، ئەگەریش هاتوو کولفەیەکی زۆری ئەویست بۆ ئاودان و بەخێوکردن و بەرهەمهێنان، ئەو کاتە لە (20) کیلۆ کیلۆیەک، لە (20) تەنەکە تەنەکەیەک، لە (20) فەردە فەردەیەک، بەم شێوازە زەکات تیایە واجب ئەبێ. کەواتە نەخێر ئێمە ئەڵێین لە هەموو بەرهەمێک دا زەکات واجب نییە، ئەگەر ڕێژەی بەرهەمەکە نەگاتە نزیکەی (612). خوای گەورەش زاناترە