پارەی ژن و مێرد و کۆکردنەوەیان بۆ زەکات.

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: پارەی زەکات بەڕێزان دوو کەس ئەگەر داراییان جیا بێ ئەو کاتە زەکاتیش بە جیا ئەژمار ئەکرێ بۆیان، ژن و مێردێک ئەگەر هاتوو مەعاشیان، مووچەیان وە گیرفان و دەغیلەیان وە پارەیان جیاوازە، یانی بۆ نموونە ئەڵێین ئەم ژنە ئەوەنە پاری هەیە، ئەم پیاوە ئەوەنە پارەی هەیە ئەمانە هەر یەکە و سەربەخۆ حساب بۆ مووچە و داراییەکەی ئەکرێ وە حساب بۆ داهاتەکەی ئەکرێ، ئەم خوشکە بەڕێزە با بڵێین پێنج ملیۆن دیناری هەیە، پێنج ملیۆنەکەی نەگەشتووەتە ڕێژەی زەکات ساڵیشی بە سەردا تێپەڕ بووە، ئەڵێین ئەم خوشکە زەکاتی ناکەوێ، مێردەکەی دە ملیۆنی هەیە، مێردەکەی لە دە ملیۆنەکەی ساڵی بەسەر تێپەڕ بووە زەکاتی دەکەوێ، یا بۆ نموونە ئەم پێنجی هەیە و مێردەکەی دووی هەیە بە هەردووکیان حەوت دەکا با بڵێین، ئەبێ لە حەوت کەمتر، کە زەکاتی ناکەوێ، کۆیان ناکەینەوە بۆ ئەوەی زەکاتی بکەوێ، چونکە ئەو پێنجەی ئەم خوشکە بەڕێزە، ئەو دووەی ئەو برا بەڕێزەش بە جیا زەکاتی ناکەوێ، ئەگەر بیانکەیت بە یەک ئەبێ بە حەوت ملیۆن بۆ ئەوەی زەکاتی بکەوێ، ئێمە ئەڵێین زەکاتی ناکەوێ چونکە کۆ ناکرێنەوە، لەبەر ئەوە دوو کەس ئەگەر زیمەی مالییان جیاواز بێ ئەو کاتە زەکاتەکە هەر یەکە و بە پێی دارایی خۆی، شەریکەکانیش هەروان، یەعنی دوو کەسمان هەیە هاوبەشن بەیەکەوە شەریکن، لەوانەیە دەستمایەی شەریکەکە، دەستمایی کارەکە بیست دەفتەر بێ، بەڵام ئەم بیست دەفتەرە کەسێکمان هەیە شەریکە بەڵام سەهمێکی هەیە بایی پەنجا وەرەقەیە، ئەوانەی کە پشکی شێریان هەیە هەموو ئەم شەریکانە ئەستۆی داراییان جیاوازە لەوی تر، هەر شەریکە و سەری ساڵ یا بۆ نمونە لە ڕەمەزانە کە ئەژماری زەکاتەکەی خۆی ئەکا چەند دەستمای هەیە لە سەرمایەی کۆمپانیاکە دەستمایی خۆی هەموو شەریکێک وا ئەکا، ئەو کەسانەی کە دەستمایەیان جیاوازە هەموویان دەستماییەکانیان بە جیا ئەژمار ئەکرێ، دەستمایی کەس تێکەڵ ناکرێ لەگەڵ کەسی تر بۆ زەکات، لە مەسەلەی زەکاتی پارە و ئاڵتووندا، لەبەر ئەوە ژن و مێرد پارەکانیان بە جیا ئەژمار ئەکرێت، ئەگەر هاتوو ژن و مێردەکە پارەکانیان بەیەکەوە بوو وە ذیمەی مالیان تێکەڵ بوو، یانی بۆ نموونە ئێمە دەخیلەیەکمان هەیە لە ماڵەوە ئەم خوشکە بەڕێزە چی پەیای ئەکا ئەیخاتە سەر پارەکان، پیاوەکە ئەگەر بپرسین ئێوە چەندتان هەیە؟ ئافرەتەکە ئەڵێ ئێمە پارەمان جیا نییە، پارەمان یەکە، ئەو کاتە ئەم پارانە بە تێکەڵی زەکات تیایە واجبە، چونکە ئەستۆی ئەم دووانە لە ڕووی داراییەوە سەربەخۆ نییە، هەرچیەکیان هەیە شەریکن بە یەکەوە لەگەڵ مێردەکەدا، ئەو کاتە ئێمە زەکات پەیوەستە بەو ماڵەی کە هەیانە، ماڵەکە هی هەردووکیانە بە هاوبەشی بەبێ ئەوەی کەس بزانین ڕێژەی هەر یەکێکیان بە جیا چەنێکە، لەبەر ئەوەی زەکات لە کۆی پارەکە واجب بلئەبێ بەبێ جیاکردنەوە. خوای گەورەش زاناترە