خوێندن لەسەر قورئان لەنوێژی فەرز و سوننەتدا

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: ئەمە ئێستا بووە بە بەڵایەکی گەورە بەڕێزان بۆ ئێمە، یەعنی ئیمامەکانمان بە داخەوە ئێستا ئیهتیمام بە حیفظ نادەن ئیهتیمام بە لەبەرکردنی قورئان نادەن سوورەتی فاتیحە لەبەر قورئان دەخوێنن، (قل هو الله) لەبەر قورئان دەخوێنن، ئەمە بۆ نوێژی فەرز کەڕاھیەتی زۆر زۆرە، بۆ نوێژی سوننەت بە تایبەتی تەڕاویح مەجالێکی تێدایە، کەواتە ئیمامە بەڕێزەکانمان بەم شێوازە وایان لێ دێت فاتیحاشیان بیر دەچێتەوە، لەبەر قورئان نەبێت (قل هو الله) شیان لەبەر نامێنێت، بۆ؟ چونکە دەستیان ناوەتە ئەم حاڵەتە کە حاڵەتێکی نەخوازراوە و عولەما لەگەڵی نین، وە عولەما دەڵێن کەڕاهیەتی هەیە بۆ نوێژی فەرز، بەڵام بۆ سوننەت بە هەر حاڵ ڕێگە پێ دراوە ئێستا بەڵاکە لەمەدایە، گەورەتر ئەوەیە کە مەئمومەکانیش فێر بوون، دەچن کە ئیمام لە تەڕاویحدا قورئان دەخوێنێت، ئەمیش قورئانێکی گرتووە، بە دەستەوە بە حساب موراجیعە دەکاتەوە لەگەڵ ئیمام بەڕێزان ئەمە شەرعیەتی نییە من نازانم ئەم برا بەڕێزانە ئەم عیبادەتانە ئینسان بە عەقڵ و بە حەز و بە خواستی خۆی دەیکات، بە دڵگیری خۆی دەیکات یان پێویستە پابەند بێت بە دەق و دەلیلەوە، ئێمە دەڵێین چ دەلیلێک هەیە ئێوە قورئان دەگرن بە دەستانەوە بۆ قورئان دەگرن بە دەستانەوە؟ ئەسڵەن بەڕێزان لەسەر قورئان خوێندن لە نوێژە کۆمەڵێک گرفت دروست دەکات بۆ ئەم برا بەڕێزانە: یەکەم: تۆ پێویستە کە لە نوێژدا كە نوێژ دەکەیت دەستت ئاوا بێت، تۆ قورئانەکەت ئاوا گرتووە کوا ئەم حەرەکەی نوێژە کە دەست پێویست دەکات ئاوا بێت، ئەم حەرەکەیەت نەما، تۆ دەستت لەسەر سنگت نییە، وە دەستت بە قورئانەکەوەیە دەخوێنین، دووەم: لە نوێژدا دەبێت ئینسان کاتێک کە کە نوێژ دەکات، ڕووی لە سوژدەکەی خۆی بێت، چاوی لەسەر سوژدەکەی خۆی بێت، تۆ چاوت لە سوژدە نییە تۆ چاوت ئاوایە قورئان دەخوێنیت، خاڵی سێیەم: تۆ کۆمەڵێك حەرەکە دەکەیت بەبێ پێویست پەڕی قورئانەکە هەڵدەدەیتەوە قورئانەکەت لێ تێكدەچێت، قورئانەکە دەخوێنیت تۆ بە چاویش بیخوێنیتەوە، یان لەگەڵ ئیمامدا بیخوێنیتەوە تۆ ئەو کاتە کوا نوێژ دەکەیت، تۆ قورئان دەخوێنیتەوە، پێی ناگوترێت نوێژکردن. خاڵی چوارەم:بەڕێزان ئینسان کە ئەمە دەکات ئەسڵەن خشوع و تەدەبوری نوێژی لانامێنێت، حەز ناکات بۆ ئەوەی کە لە نوێژدا ھەست دەكات بەوەی کە کەسێك قورئانی بۆ دەخوێنێت ئەمیش قورئان دەخوێنێتەوە، لە دوایەوە لەبەر ئەوە ئەمە بە هیچ شێوازێک ڕێگە پێدراو نییە، ئەگەر تۆ حافظ قورئانی ئەوە قبووڵمانە ئەگەر حافز قورئانی ئەم قورئانە چیە بە دەستەوە دەیگری؟ لەبەر ئەوە ئەمە لە ئەجری نوێژەکە کەم دەکاتەوە، داڵغەی نوێژ خوێن دەبات، بەلای قورئانەکەدا، ئینسان خشووعی نامێنێت، چاوی لەسەر سوژدەکە نامێنێت، دەستی لەسەر سنگی نامێنێت،هەموو ئەمانەش بەبێ پاساو و تەنانەت وەکو عەرزم کردن بۆ ئیمامە بەڕێزەکان باشتر وایە کە لە قورئاندا نەخوێنن بە تایبەتی لە نوێژە فەرزەکاندا، لە نوێژە فەرزەکاندا موتەفیق یان موتڵەقەن کەڕاهیەتی هەیە، بۆتان نییە مامۆستا بەڕێزەکان لە نوێژی فەرزدا لەسەر قورئان دەکەنەوە و لەسەر قورئان دەخوێنن نوێژە سوننەتەکان کە نوێژەکان بە تایبەتی تەڕاویح و ئەمانە کە پێویستی بە قیرائیەکی و زۆر و جەنابتان لەبەرتان نییە، ئاساییە بەهەر حاڵ ڕێگە پێ دراوە، بەڵام نەسیحەتی مەئمومەکان بکەن با مەئمومەکان لەسەر قورئان نەخوێنن و قورئان دەگرن بە دەستیانەوە گوێ بگرن لە قیرائی ئیمام تەدەبووری قیرائی ئیمام بکەن ئەوە باشترێکەوە. خوای گەورەش زاناترە