ئەو کاڵا و شمەکانەی زەکاتیان تێدایە.

به‌ناوی خوای بەخشندە و میهرەبان سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: ‎ئەم حاڵەتە مەقاسەی پێ دەکرێت، ئێمە بۆ نموونە بەڕێزێکمان هەیە سێ دەفتەری لای خەڵکە , بەڵام دوو دەفتەری خەڵکیش قەرزدارە ئەم بەڕێزە کە مەقاسەی پێ دەکەین (سێ )کە (دووی) لێ دەردەکەین ,دەفتەرێکی دەمێنێتەوە ئەو دەفتەرەی کە هەیەتی ساڵی بە سەردا تێپه‌ربووه‌ ئەم پارانە ‎ بەڵێ کەواتە دەبێ زەکات بدا ; ئەگەر بە عەکسەوە بێ سێ دەفتەر قەرزداربو (دوو )دەفتەری هەبێ زەکاتی لەسەر نییە ,چونکە قەرزەکانی زیاتره‌ لەوه‌ی له‌ دەستی بووه‌ لە دەستمایه‌ و هەبووەکانی خۆی, کەواتە ئەو کەسانەی کە قەرزیان هەیە ئینجا ئەم قەرزانە بۆ بازرگانی بۆ مارکێت ,بۆ دەست قەرز, بۆ هەمووی وایە, یانی کەسێک مارکێتی هەیە ئەو مەوادانەی کە هەیەتی لە مارکێتەکەی ئێمە ساڵانە بووی دەخەمڵێنین بە پارە ,کە دەیخەمڵێنین بە پارە بۆ نموونە مەوادەکانی ناو مارکێتەکە یان کارگەکە بای (دوو دەفتەر )ه‌ باشە ‎ ئەم دوو دەفتەرە دەڵێین چەند قەرزی لای دووکاندارەکانە ؟وە چەند قەرزی کۆمپانیاکانت لایە ؟ قەرزی دووکاندارەکانی بۆ حسێب دەکەین قەرزی کۆمپانیاکانی لێ دەردەکەین لە نه‌تیجه‌دا بزانین بە مەوادی ناو مارکێتەکەوە لەگەڵ ئەو قەرزانەی کە هەن هی تۆ لەسەر دووکاندارەکان کە قەرزی کۆمپانیاکانمان لێ دەرکرد بزانین لە حەدی زەکاتدا ماوە ئەگەر لە حەدی زەکاتدا مابوو زەکات ده‌ده‌ی , ئەگەر نەبوو لە حەدی زەکات وە قەرزەکان زۆر بوون ڕێژەکە لە زەکات هاتە خوارەوە ئەو کاتە زەکاتت لەسەر واجب نییە . لە ‎ته‌خمینیشدا بەڕێزان هی مارکێتەکان کارگە و مەعمەلەکان دووکانەکان ئەو شتانە بە کاڵای بازرگانی ئەژماردەکرێن کە بۆ کڕین و فرۆشتن دانراون نه‌ك ئه‌وانه‌ی ‎کە شتی نەگۆڕن لە کۆگا و مارکێتەکان و کارگەکان , یانی کابرا بۆ نموونە مەکینەیەکی هەیە لە مەعمەلەکەیدا بایی (پەنجا دەفتەرە )ئەم مەکینەیە زەکاتی لێ ناکەوێ , چونکە ئەم مەکینەیە کاڵا بازرگانیەکە دروست دەکا بەس خۆی کاڵای بازرگانی نییە, یان ڕەفەکان یان کۆمپیوتەر ئەو شتانەی کە حساباتی پێ دەکرێ ئەو شتانەی کە کاڵاکانی لەسەر عەرزدەکرێ ئەمانه‌ خۆیان زەکاتیان ناکەوێ وە بە کاڵای بازرگانی ئەژمار ناکرێن ; ئەوەی کڕین و فرۆشتنی پێ ده‌کرێ و ماددە خامەکەیە ئەوانە بە کاڵای بازرگانی ئەژمار ده‌کرێن وە ئەوانە زەکاتیان لێ دەکەوێ, وەک ئەوانە مەقاسەی قەرز و دەرکردنیان بۆ ده‌کرێ خوای گەورەش زاناترە