مەرجەکانی دەرکردنی زەکات.

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: بەڕێزان ئەو مەرجانەی کە پێویستە هەبن بۆ دەرکردنی زەکاتی پارە و ئاڵتوون خاڵی یەکەم: ڕێژەکەیانە ڕێژەکەیان بگاتە حەددی زەکات، کە لە ئاڵتون و زیودا  بە پێی عەیارەکانیان دەگۆڕێت، لە پارەشدا بە پێی ساڵانەی تەخمین دەگۆڕێ، یەعنی ئەوساڵ تائێستە لیژنەی فەتوا بڕیاری نەداوە، بەڵام لەوانەیە لە نزیکەی حەوت بۆ هەشت ملیۆندا نیصاب بەوە دیاری بکرێت، واتە ئەگەر کەسێک ئەم ڕێژەیەی هەبوو کە دیاری کرا کەگوتیان نیصابی پارە بۆ ئەمساڵ ئەوەندەیە،  حەوت ملیۆن بوو، شەش ملیۆن، بوو هەشت ملیۆن بوو، ئەگەر کەسێک ئەوندەی هەبوو وە ساڵی بە سەردا تێپەڕی بوو ئەمساڵ دەبێت زەکاتی ئەو پارانە با یانی مەرجی یەکەم: ڕێژەکەی بگاتە حەددی زەکات  دووەم: ساڵی بە سەردا تێپەڕ بووبێ تێپەڕ بووبێی،  خاڵی سێیەم: کە مەرجە هەبێ بەڕێزان دەبێ ئەم پارە و دەستکەوت و داهاتانە خاوەنی دیاریکراوی خۆیان هەبێ کە دەڵێین:  خاوەنی دیاریکراوی خۆیان مەبەستمان ئەوەیە، ئێستا هەندێک پارە هەیە خاوەنی دیاریکراوی خۆی نییە، چۆن پارەیەک دانراوە بۆ مزگەوت کەسێک گوتووەتی ئەم پەنجا دەفتەرە هی مزگەوتە بیدەن بۆ مزگەوتە، ئەو پەنجا دەفتەرە دە ساڵی بە سەرهاتی پڕ بێ زەکاتی ناکەوێ بۆ چونکە مزگەوت ماڵی خوایە خاوەنێکی دیاریکراوی نییە، یا بۆ نموونە پارەیەکمان هەیە، ماڵێکمان هەیە وەقفە، بۆ خەڵکی فەقیر، کەدەڵێین  وەقفە بۆ خەڵکی فەقیر، فەقیر یەک نییە و دوو نییە و دە نییە و سەد نییە و هەزار نییە، کەواتە خاوەنی دیاریکراوی نییە ئەم پارەیەی زەکاتی ناکەوێت، خاڵێکی کە ئەوەیە کە دەبێ زەکات خاوەنی دیاریکراوی هەبێت، ئەو پارانە خاوەنی دیاریکراوی خۆیان هەبێت بەڵام ئێمە پارەیەکمان هەیە، هی دە کەسە، دە کەسەکە دیاری کراون پارەکەش دیاری کراوە، یەکی چەندمان هەیە، لەو پارەیە بیست دەفتەرێکی دوو دەفتەرمان هەیە، ئەمە زەکاتی دەکەوێ،   بەڵام  ئەگەر هات و خاوەنەکە دیاری کراو نەبوو لەو حاڵەتانەی کە عەرزم کردن ئەو کاتە زەکات لەو پارانەیە واجب نابێت، خاڵێێکی تر ئەوەیە ئەم پارانەی لە ڕێگەی حەڵاڵەوە پەیا بوو بن بەڕێزان چونکە زەکات بۆ پاکردنەوەی ماڵە لە چڵک و پیسی و لە کەم تەرخەمی، بەڵام پارەیەکە خۆی حەرام بێت، بە چی پاک دەبێتەوە یاعنی پارەی دزی پارەی سوو پارەی بەرتیل، پارەی داگیرکردن، پارەی سەرانە پارەی گەندەڵی زەکاتیان ناکەوێ، دەوڵەمەندەکان با بۆ خۆیان بە کەیفی دڵی خۆیان لەسەری ڕابوێرن چونکە ئەو پارانە پاک نابنەوە ئیللا دەبێ هەموو پارەکە بکرێتەوە بە خێر هەموو پارەکە لە ئەستۆی ئەوانەدا بماڵرێ  بگرێڕێتەوە، بۆ خاوەن حەقەکە ئەوجا ئەوانە خوا لە گوناهەکەیان خۆشدەبێ نەک بەخێر، بۆیان دەنووسێ چونکە ئەوە مافی خەڵکە ئەسڵەن، تۆ منەت ناکەی بە سەر فەقیرە بڵێی من پارەت بەخێر دەدەمێت، زەکات دەدەمێ تۆ کۆی پارەکەت دزییە کۆی پارەکەت داگیرکردنە، گەندەڵییە پارەی میللەتە، هەتا بە چی زەکات دەرەکەی، لە چی زەکات دەرەکەی زەکات هی  خەڵکێکی موسڵمانە پارەیەکی حەڵاڵی هەیە ئەیەوێ حەقی فەقیری لێ دەرکا پارەکەی پاک کاتەوە لە هەندێ گومان و دوو دڵی کە بۆی دروست بووە، لە معامەلەکەدا یا سوێندێکی خواردووە لەسەر موعامەلەکە وە دەی هەوێت  ئەم پارەیە خوا زیاتر بەرەکەتی تێ بکا بەڵام تۆ دەتەوێ بەرەکەت بکەوێتە  پارەی حەرامەوە،یا دەتەوێ پارەی حەرام پاککەیتەوە چۆن پاک دەبێتەوە؟ پاک نابێتەوە لەبەر ئەوە دەبێ ئەو پارانەی کە ئێمە دەڵێین  زەکاتی دەکەوێت بە ڕێگەی حەڵاڵ پەیا کرابن وە سەرچاو و داهات و داراییەکان حەڵاڵ بن ئەو جار زەکاتیان دەکرێ ئەوانە ئەو مەرجانەن کە بۆ زەکاتی پارە و   ئاڵتون و زیو ئەوانە ڕەچاو دەکرێن. خوای گەورەش زاناترە