نوێژی تەراویح لە چییەوە وەرگیراوە و حوکمەکەی چییە؟.

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان:بەرێزان تەڕاویح لە ترویحەوە هاتووە تەڕویحەو واتە:( پشوو وەرگرتن) سەحابە بۆیە وایان پێ دەوت لەبەر ئەوەی پێغەمبەری خوا (‎ﷺ) وەسەلەم سەرەتا کە نوێژەکەی بۆ دەکردن دواتر چوار ڕکەعەرتی بۆ دەکردن دواتر پێغەمبەری خوا (‎ﷺ) پشووێکی دەدا هەناسەیەکیان وەردەگرتەوە، ئەوجا نوێژێکی تریان دەکرد بە دوای ئەوەدا لەبەر ئەوە لە پشوو وەرگرتنەوە لە ئیسراحەتکردن و چۆن دەڵێی هەناسە وەرگرتنێکەوە ناوەکە وەرگیراوە حوکمەکەی چییە؟ حوکمی نوێژی تەڕاویح نوێژی تەڕاویح بەڕێزان ئینسان سوننەتێکی موئەککەدە هەوڵ بدا لە دەست خۆی نەدا،واتا ئینسان بڵێ من بەڕۆژوو بووم و هیلاکم و نوێژی عیشاکە دەکات و دێتەوە ماڵەوە، هەموو نوێژەکە نیو سەعاتێکی پێ دەچێ، ئەم نوێژە ئینسان خێرێکی گەورەی تیدایە سەحابە دەفەرموون:( كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يُرَغِّبُ فِي قِيَامِ رَمَضَانَ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَأْمُرَ فِيهِ بِعَزِيمَةٍ، فَيَقُولُ: مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إيمَانًا وَاحْتِسَابًا، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ)دەفەرموێ پێغەمبەری خوا‎ﷺ وەسەلەم تەشجیعی دەکردین بەوەی کە نوێژی تەڕاویح بکەین بەڵام ئەمری پێ نەدەکردین بە موئەکەدی کە بڵێ هەردەبێت بیکەین بۆ ئەوەی واجب نەبێ لەسەرمان وە دەشی فەرموو:( مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إيمَانًا وَاحْتِسَابًا، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ) هەر کەسێک شەو نوێژی ڕەمەزان بکا وە قیام و لەیلی ڕەمەزان بکا کە تەڕاویحە دەیفەرموو خوا لە هەموو گوناهەکانی خۆش دەبێ کەواتە چۆن دەفەرموێ( مَنْ صَامَهُ رَمَضَانَ إيمَانًا وَاحْتِسَابًا، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ) دەربارەی شەو نوێژەکەیشی دەفەرمووێت (مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إيمَانًا وَاحْتِسَابًا، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ) کەواتە ئەجری ئەم دووانە ئەجری قیامەکە وەک ئەجری ڕۆژوەکە وایە ئێمە بۆ ئەوەندە حەریسین لەسەر ڕۆژوەکە ئەی بۆ حەریس نین لەسەر شەونوێژەکەی گرنگە حەریس بین لەسەر شەو نوێژەکەیش بۆ ئەوەی هەمان ئەجرمان دەست کەوێ بەڵام خۆی لە حەدیسەکەشدا پێغەمبەری خوا ‎ﷺ باسی خێرەکەی دەکات لەگەڵ ئیمامدا یانی ئەگەر ئەم نوێژە لە مزگەوت خێر نییە، بە جەماعەت خێر نییە، بۆ دەفەرموێت: (من قام مع الإمام حتى ينصرف، كتب الله له قيام ليلة). دەفەرموێت هەر کەسێک لەگەڵ ئیمام بمێنێتەوە واتە تۆ نوێژێکی تەڕاویح دەکەی لەگەڵ ئیمامی مزگەوت دەفەرموێت: هەر کەس لەگەڵ ئیمام بمێنێتەوە تا ئیمام نوێژەکە تەواوەکا دەفەرموێت: وەک ئەو وایە ئەو شەوە بە کاملی شەو نوێژی کردبێت بۆیە ئەم بابەتە دەڵێین ئەگەر لە جەماعەتدا خێر نییە وە لە مزگەوتا خێرنییە ئەم حەدیثەی پێغەمبەری خوا کە باسی خێر دەدا لەگەڵ مانەوە لەگەڵ ئیمام و مزگەوتدا بۆچی باسی دەکا؟ کە پێغەمبەری خوا ‎ﷺ بە جەماعەت نەیکرد لە مزگەوتا لە سەردەمی ئەبووبەکریشدا، هەر خەڵک بۆ خۆی دەیکرد دواتر لە سەردەمی ئیمامی عومەردا ئیمامی عومەر هەستی کرد لە مزگەوتدا خەریکە فەوزا دروست دەبێت، دوو کەس لەویا نوێژدەکا و سیان لەویا نوێژەکا و ئەو بە جەماعەت دەیکا و ئەو بە تاک دەیکات ئیمامی عومەر ئەمەی پێ باش نەبوو فەرمووی:( إني أرى لو جمعت هؤلاء على إمام واحد ) فەرمووی:پێم باشە کە هەموو ئەمانە ئیمامێکیان بۆ دابنێم ئوبەی کوڕی کەعبی بانگ کرد کە ئەوبەی یەکێک بوە لە قورئان خوێنە بە توانەکان ئیمامی عومەر هەمووی کۆکردنەوە شەوی دواتر ئیمامی عومەر کە هات مەنزەرەکەی بینی لە مزگەوتدا کە بینی خەڵک بە جەماعەت نوێژەکا و فەوزا لە مزگەوتا و قەڵەباڵغی نماوە ئیمامی عومەر فرمووی( نعم البدعة هذه ) فەرمووی: ئەمە باشترین شتێکە کە ئەم بدعەیە لێرەدا بیدعەی ڕێزمانیە ئیسطلاحی نییە واتا ئەمە شتێک نییە ئێمە لە دینا زیادمان کردبێت، ئەمە شتێکە کە پێغەمبەری خوا ‎ﷺ سەرەتا خۆی کردوویەتی دواتر تەرکی کردووە لەبەر عیلەتێک تەرکی کردووە،کە ئەو عیلەتە ئێستا نەماوە عیلەتەکە چییە فەرز بێ یا ئەوان بە فەرز تێی بگەن، ئێستا هەموومان زانیمان فەرز نییە. وە کە پێغەمبەریش ‎ﷺ وەفاتی کردووە تازە فەرز نابێ کە عیلەتەکە نەماوە کەواتە با جەمعی بکەینەوە وە حەدیثەکەی پێغەمبەری خوا ‎ﷺ (من قام مع الإمام حتى ينصرف، كتب الله له قيام ليلة.) ئەمە جێبەجێ بکرێ وە ئەمە بە سوننەتی خولەفای ڕاشیدینیش ئەژمار دەکرێ کە پێغەمبەری خوا ‎ﷺ دەفەرمووێت :(وعليكم بسنتي وسنة الخلفاء الراشدين المهديين من بعدي،) لەبەر ئەوە ئەم جۆرە گومانانە ساردمان نەکاتەوە دوو دڵمان نەکا هەوڵ بدەین لە مزگەوتا ئەم چەند شەوە نوێژەکانمان نوێژی تەڕاویح بە جەماعەت بکەین وە لەگەڵ ئیمامدا بیکەین وە لە مزگەوتدا بیکەین بۆ ئەوی ان شاءالله خێری ئەو حەدیثەمان بەرکەوێ کە پێغەمبەری خوا دەفەرموێ ‎ﷺ:(مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إيمَانًا وَاحْتِسَابًا، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ) خوای گەورەش زاناتره