گرتنەوەی مانگی ڕەمەزان و سوننەتی شەشی شەوال کامیان لەپێشترن.

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: بەڕێزان ئەم بابەتە بابەتێکە زانایان خیلافیان هەیە لەسەری ڕەئی ڕاجیح ئەوەیە واتە ڕەئی پەسەند ڕەئی بە قوەت لەم مەسەلەیە ئەوەیە کە بۆی هەیە ڕۆژووی شەوال بگرێت، دواتر ڕەمەزان دوابخات چونکە عەرزم کردوون ئەمانە لە شەرعدا پێ دەگوترێ واجبی موەسەع، نەزر، کەفارات قەزای ڕۆژوو ئەمانە واجبی مۆسەعن واتە شەرع نەی گوتووە ئیللا ئەبێ فڵان کات بیکەیتەوە ئەگەر نەیکەیتەوە ئیتر تەواو کات نامێنێ، ئێمە دەڵێین شەش ڕۆژی مانگی شەوان خەیرێکی زۆر گەورەیە ئینسان بە ڕۆژوو بێ تیایدا ئەم شەش ڕۆژە بەڕێزان ئێمە دەڵێین کەسەکە ئەگەر بتوانێ شەشەکە بگرێتەوە لە شەوالدا شەش ڕۆژی سوننەتەکە پێغەمبەری خوا دەفەرمووێ: (ﷺ ){من صام رمضان ثم أتبعه ستًّا من شوال كان كصيام الدهر" } دەفەرمووێ: هەر کەسێک ڕەمەزان بگرێ وە شەش ڕۆژی شەوالیش بە دوای ڕەمەزاندا بگرێ وەک ئەو وایە هەموو ساڵەکە بە ڕۆژوو بوبێ) ئەمە ئەگەر هاتوو کردی ئەگەر هات و قەزاکەی بۆ نەکرایەوە، مانگی ڕەمەزان ماندووبووە و شەشی شەوالیشی گرتوو وە زۆری ئیعتیادییە دوای بخات یەعنی ئاساییە خاتوو عائیشە حەدیثێکمان بۆ دەگێڕێتەوە دەفەرمووێ پێغەمبەری خوا (ﷺ )کە خاتوو عائیشە لەگەڵیا بووە دەفەرموێ {كان يكون عليَّ الصوم من رمضان} دەفەرمووێ من هەندێك جار قەرزی ڕەمەزانم لەسەر بوو { فما أستطيع أن أقضي إلا في شعبان } دەفەرمووێ قەزای ڕەمەزانم نە دەکردەوە ئیللا لە شەعبان نەبێ واتا پێش هاتنی ڕەمەزانی ساڵی داهاتوو بە چەند ڕۆژێک{ وذالك لی مکان ﷺ }دەڵێ چونکە پێم ناخۆ خۆش بوو حەقی پێغەمبەری خوا بخۆم لەبەر ئەوە بە ڕۆژوونە دەبووم بۆ ڕایکردنی پێغەمبەر (ﷺ) وە حەزم نەکردووە مەسەلەن کەم تەرخەم بم لە خزمەتکردنی ئەودا، کەواتە ئەم دەلیلەی خاتوو عائیشە باسی دەکا بەڵگەیە لەسەر ئەوەی کە ئاساییە ئافرەت یا پیاو ڕۆژووی مانگی ڕەمەزان بخاتە دوای سوننەتی شەوال، واجب نییە ئێمە بە کەسەکە بڵێین بڵێین: ئیلا ئەبێ قەزای ڕەمەزان تاقەزای ڕەمەزان دەکاتەوە خێری شەوالەکەی لە دەست دەچێ لە کاتێکدا شەوال سوننەتێکی گەورەیە وە قەزاکە قەزایەکی فراوانە کاتەکتی، لەبەر ئەوە ئاساییە دوای مانگی شەوال ئەو خوشکە بەڕێزانەی بە تایبەتی کە سوڕی مانگانەدا مەسەلەی منداڵ بوونیان هەبووە، یا ئەو برا بەڕێزانی موسافیر بوون بۆ نموونە نەخۆش بوون، وە قەرزی ڕۆژی ڕەمەزانیان لەسەرە خێری گەورەی مانگی شەوال لە دەست مەدەن، ئینجا دوای تر کە مانگی شەوواڵ تەواو بوو یا هەر لە شەوال پێتان کرا قەزای بکەنەوە نا دوای شەوال قەزای ڕۆژوەکان بکەنەوە، حەتتا گوتومان ئەگەر لەو ساڵەدا وە لە دوای ئەو ساڵەیش قەزا بکرێتەوە ئاساییە بەڵام گرنگ ئەوەی ئینسان کەم تەرخەم نەبێ و موبادەرە بکا بۆ گرتنەوەی ڕۆژووەکە تەنها لەبەر ئەوەی کە نەبا کەسەکە بمرێ وە خوا نەخواستە بە قەرزاری بمرێ . خوای گەورەش زاناترە