دواخستنی گرتنەوەی ڕۆژوو بۆ پاش ساڵێک یان چەند ساڵێکی تر.

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: ئێمە دەڵێین: بەڕێزان ئینسان دواخستنی ڕۆژووی مانگی ڕەمەزان کە دەبێ بە قەزا لەسەر ئینسان ئەسڵ وایە خوای پەروەردگار ئەمرمان پێ ئەکا:{وسارعوا إلى مغفرة من ربكم رضوان} یان دەفەرمووێ: {فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ } ئینسان بە دەم کاری خەیرەوە بچێت، چونکە ئێمە نازانین ئایا مەرگ مۆڵەت ئەدا ئایا دەتوانین دواتر بە ڕۆژوو بینەوە، ناتوانین یەعنی وەکوو پێغەمبەری خوا (ﷺ )دەفەرمووێ:{اغتنم خمسا قبل خمس} دەفەرمووێ پێنج شت فرسەت لێ بێنە لە بەر پێنج شت یانی بەر لە پێنج شت یەکەم دەفەرمووێ: {حياتك قبل موتك} فرسەت لە ژیان بێنە بەر لە مردن ، دووەم دەفەرمووێ: { ، وصحتك قبل مرضیك، قبل سقمك } تەندروستەیەکەت هەلە بەر لەوەی نەخۆش بکەویت وە نەخۆشی مۆڵەتت نەدا هەل لە تەندرووستیەکەت وەربگرە ، { وفراغك قبل شغلك} ئێستا بێ ئیشی دەستت بەتاڵە عیبادەت کاری چاك بکە بەر لەوەی کە سەرقاڵبیت نەت پەرژێتە سەری وە {وغناك قبل فقرك} وە دەفەرمووێ سوود لە دەوڵەمەند یەکەت فرسەت لە دەوڵەمەندییەکەت، بێنە بەر لەوەی هەژار ببی ئێستا ببەخشە بەر لەوەی هەژار بی و نەت بێ ببەخشی دەفەرمووێ {وشبابك قبل هرمك}وە سوود لە گەنجیەکەت وەربگرە بەر لەوەی پیر بیت و پەکت بکەوێ و کاری چاکەت پێ نەکرێت، ئێستا ئێمە دەڵێین: کەسێك کە قەرزارە ڕۆژووی لەسەرە ئەسڵ وایە زوو ڕۆژووەکە بگرێتەوە، ئەگەر نەیتوانی باشە تەئخیر بوو بۆ ساڵێکی تر ئایا چی لەسەرە؟ ئێمە دەڵێین ئەگەر تەئخیرەکە بە عوزر بێ ئەو کەسەش هیچی لەسەر نییە، دیسانەوە ئیجماعن ئەمە ئیتفاقن یا یانی ئەو ساڵ نەیتوانیوە نەخۆشییەکەی "بەردەوامە" ساڵێکیش کە دەیگرێتەوە ئەوە دیسانەوە هیچ موشکیلەیەکی نییە، وە تەنها بە ڕۆژووەکە قەزا دەکاتەوە، ئەگەر تەئخیرەکە بەبێ عوزر بوو، ئایا لەگەڵ قەزاکەدا هیچی کەی دەکەوێتە سەر؟ ئەو بابەتە خیلافییە ڕەئی ڕاجیع لەسەر ئەم بابەتە ڕەئی ئەحنافە کە دەڵێن: تەنها قەزای لەسەرە کەفارەتی لەسەر نییە، من پێشتریش لە بابەتێکی تر ئاماژەم بەوە داوە چونکە شەرع داوای دوو بەدەل لە بری عیبادەتێك ناکات، یانی بڵێ کەفارەتیش بدە، وە قەزایشی بکەرەوە، شتی وا نییە لە شەرعدا لە هیچ بابەتێکدا نیمانە هەر بۆیە خوای پەروەردگار کە باسی قەزای کردووە فەرموویەتی: {فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ}باسی خواردنی نەکردووە وە دیاریشی نەکردووە کەی {مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ} لە چەند ڕۆژێکی ترا فەرموویەتی: هەتا دەفەرمووێ: ئەوەی لە هەندێك ئەسحابەوە دەگێڕێتەوە لە نموونەی ئەبوو هورەیرە و عەبدوڵای کوڕی عەباس و ئەمانە دەفەرمووێ: بۆ ئیستیحبابە واتە کەسەکە کردی باشە ئەگەر نەیکرد هیچی لەسەر نییە، لەبەر ئەوە ئەوە بۆ نەخۆش بۆ ئافرەتی سک پڕ بۆ ئافرەتی شیردەر، بۆ خەڵکی پیر هەموو ئەوانە کە ڕۆژوویان دەکەوێتە سەر، ئەگەر ڕۆژووەکە لە ماوەی ئەو ساڵەکەدا گرتیانەوە نەیان گرتەوە تەنها ڕۆژووەکەیان لەسەر مادەم عوزرەکەیان کاتییە، پاساوەکەیان کاتیە، ئەگەر نەیان گرتەوە ئەو کاتە ساڵێکی کە دەیگرنەوە، هەر هەمان ڕۆژوو دەگرنەوە، کەفارەتیان لەسەر واجب نابێت، وە فیدییە نادەن وە هیچ دەلیلێک نیە فیدیۆ واجب بکا وە ئەوە ئیختیاری ئیمامی بوخاری و زۆرێك لە عولەمای موعاسرینیشە . خوای گەورەش زاناترە