گرتنه‌وه‌ی ڕۆژوو یان فیدیه‌دان بۆ خه‌ڵكانی نه‌خۆش.

به‌ناوی خوای بەخشندە و میهرەبان سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتا ‎سروشتی نەخۆشیەکە ئەمە دیاریی دەکا,ئەگەر نەخۆشیەکە نەخۆشیەکی کاتییە ئومێدی چاک بونەوەی لێ دەکرێ, لە ساڵێک ,لە دوو, لە سێ, ئەو کاتە ئەم نەخۆشانە ((فیدیە نادەن)) ئەو ڕۆژوانەی کە دەبێ بە قه‌رز ‎ لەسەریان نەیانتوانیوە بەڕۆژووبن بە حوکمی نەخۆشییەکەیان ئەوەندە قەرزدارن کە چاک بوونەوە ئەم ڕۆژوانە دەگرنەوە, واجبیش نیه‌ ڕۆژوەکان کە دەیگرێتەوە بەسەر یەکەوە بیگرێتەوە , یانی بۆ نموونە تۆ (٢٠)ڕۆژوی ئەم ساڵت لە ڕەمەزان خواردووە تۆ (٢٠) ڕۆژو قەرزداری لە ماوەی ئەو ساڵەدا بیگرەوە, لە ماوەی دوو ساڵ, لە ماوەی سێ ساڵ, ئەمانە قەرزی (موەسەعن ) واجبی موەسەعن یەعنی (کاتی دیاریکراو بۆ گرتنەوەیان نییە ) ,ئەگەر بڵێین لەم کاتە دەرچوو ئه‌وه‌ کەسەکە گوناهبار ده‌بێ وە کاتەکەی تەواو بووه‌,نا . ‎ ئێمە دەڵێین ئەمانە وەکوو (نەزر)وان بۆ نموونە وەکوو که‌فارات وان ,(کفارات یان نەزر) کاتێکی دیاریکراوی نییە ڕۆژووش کە بوو بە "قەزا" کاتێکی دیاریکراو بۆ گرتنەوەی نییە ,هیچ دەلیلێک نییە لەسەر ئەوەی ئەگەر بکەوێتە دوای ساڵێک کەسەکە دەبێ فیدیەش بدا, ڕەئی فیقهییە ڕەئی فیقهی دەلیلی حەدیسی نیە پشتیوانی لێ بکا, بۆیه‌ ئێمە قاعیدەیەکمان هەیە دەڵێین: ( اقوال الفقهاء يحتج لها ولا يحتج بها)(قەولی فەقیهـی دەبێ بەڵگەی بۆ بهێنرێتەوە نەک بکرێ بە بەڵگە )دەڵێن ئەو فەقیهە وای گوتووە بەڵگەی ئەو فەقیهه‌ چییه‌ ‎ ئەگەر بەڵگەی هەبوو بە گوێی دەکه‌ین بەڵگەی نەبوو دەچینەوه‌ سه‌ر به‌ڵگه‌كان ‎هیچ بەڵگەیەکیشمان نییە پێمان بڵێن دواخستنی ڕۆژوو لە ساڵێکدا فیدیه‌ واجب دەکا, کەواتە وەکو عەرزم کردن ئەگەر هاتوو نەخۆشیەکە کاتی بوو . ‎ئەگەر نەخۆشیەکەش "به‌رده‌وام بوو" وە پزیشکەکان پێمان دەڵێن ئەم نەخۆشییە هەمیشەییە بەردەوامە ئەم نەخۆشە هەتا دەمرێ پێوەی دەبێ ئەو کاتە (بەڕۆژوو نابی) و لە موقابیلی هەموو ڕۆژوێک (فیدیەیەک) دەدا ‎ کە ژەمێک خواردنە بە کەسێکی هەژار. خوای گەورەش زاناتره