خوارن و خواردنەوە بەپاساوی لەبیرچوون.

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: بەڕێزان ئێمە دەڵێین: هەر کەسێك بیری چوو بەوەی کە بە ڕۆژووە خواردنی خوارد یا خواردنەوەی خواردەوە، ئاساییە ڕۆژەکەی بەردەوام بێت لەسەری، وە ڕۆژوو بە بیرچوونەوە بەتاڵ نابێتەوە، تەنانەت بە کاری سەر جێیی پێکردنیش یانی کابرا بیری چۆتەوە کە ڕەمەزانە، وە سەر جێیی لەگەڵ خێزانەکەی کردووە یا خواردنی خواردووە، یا بۆ نموونە ئاوی خواردۆتەوە هیچ گرفتێکی نییە وە ڕۆژەکەی بەتاڵ نابێتەوە وە ڕۆژوەکەی صەحیحە پێغەمەری خوا (ﷺ) دەفەرموێت: (ﷺ ) هەر کەسێک بیری چوو بە ڕۆژووە خواردنی خوارد یا خواردنەوەی خواردەوە، پێغەمەری خوا (ﷺ) دەفەرموێت: با ڕۆژووەکەی تەواو کات، ئەوە خوای پەروەردگار خواردن و خواردنەوەی پێداوە ئەبوهریرە حەدیثێکی مرفوعمان بۆ دەگێڕێتەوە دەڵێت: پێغەمبەری خوا ( ‎ﷺ) فەرمویەتی:( من أفطر في رمضان ناسياً فلا قضاء عليه ولا كفارة ) هەر کەسێک لە مانگی ڕەمەزاندا بیری چوو خواردنی خوارد دەفەرموێت:هیچ قەزای لەسەر نییە٫ وە کە فارەتیشی ناکەوێتە سەر. بەڵام ئێمە گەر بینیمان کەسێک وا خەریکە پەرداخێك ئاو تێدەکات و دەیخواتەوە ئێمە دەزانین بەڕۆژووە نابێت بڵێین با بیخواتەوە قەیناکە خوا پێیدەدا، واجبە ئاگاداری بکەیتەوە بەڕێزان یانی ئێمە ئەمە بە هەڵە تێنەگەین، بڵێین ئاساییە ڕۆژوەکەی ئەو بەتاڵ نابێتەوە کەواتە بۆچی پێی بڵێین با بیخوا نا؟ واجبە لەسەر کەسێک کە دەزانێ ئەو کەسە بە ڕۆژووە کە دەیبینێ خەریکە ئاو دەخواتەوە، واجبە ئاگاداری بکاتەوە بڵێ مەیخۆرەوە تۆ بە ڕۆژووی ئەگینا ئەگەر ئاگاداری نەکاتەوە گوناهبارم، ئیمامی شافیعی لە ئوممدا دەفەرموێت: ( وإذا أكل صائم او شرب فی رمضان أو نذر او صوم كفارة أو واجب فصومه تام ولاقضاء علیه, ) دەفەرموێت ئەگەر کەسێک خواردنی خوارد یا خواردنەوەی خواردەوە لە کاتی ڕۆژووی ڕەمەزان یا ڕۆژێکی نەزردا یا ڕۆژێکی سوننەتدا دەفەرموێت: ڕۆژووەکەی تەواوە، وە کەفارەتی لەسەر نیە، ئیمامی نەوەویش دەفەرموێت: ( وفیه دلالة لمذهب الأكثرین أن الصائم إذا أكل او شرب أو جامع ناسیا لا یفطر.) هەر کەسێک بەڵگەی زۆرینەی زانایان ئەمە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی کە ئەگەر کەسێک خواردنی خوارد، یا خواردنەوەی خواردەوە، یا چووە لای خێزانەکەی بیری چووەوە کە بە ڕۆژووە ڕۆژوەکەی بەتاڵ نییە. دوو شت ئینسان بزانێ یان نەزانێ ڕۆژوەکەی بەتاڵە بێتەوە بەڕێزان سوڕی مانگانەی ئافرەت لەگەڵ خوێنی دوای مناڵ بوون ئەم دووانە ڕۆژوو بەتاڵدەکەنەوە، ئەگەر کەسەکە بیریشی چووبێ یا بۆ نموونە نەیشیزانیبێ ڕۆژەکەی بەتاڵە ڕۆژەکەی بەتاڵەبێتەوە بەم دوو شتە وە پێویستەکا قەزای بکاتەوە خوای گەورەش زاناترە