سزای زیادكردن له‌ ئه‌گه‌ری دواكه‌وتنی دانه‌وه‌ی قه‌رز

بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبانەوە سوپاس و ستایش بۆ پەروەردگاری جیهانیان، وە درود و ڕەحمەت بۆ سەر گیانی پاكی پێغەمبەر ﷺ و گشت كەس و یاران و شوێنكەوتوانی بەگشتی. وەڵام: سەبارەت بە پرسیارەكەی بەڕێزتان: بەڕێزان ئەمە یەکێکی کەیە لەو بابەتانەی کە ئەمڕۆ پرسی سەردەمە، وە بە داخەوە زۆرێک لە کۆمپانیاکان چ کۆمپانیاکانی پێشانگای ئۆتۆمبێل، چ بانکەکان چ کۆمپانیاکانی دروستکردنی خانوبەرە، ئەم جۆرە مەرجانە لە گرێبەستەکانیانە دائەنێن ، بۆ ئەوەی لایەنی بەرامبەر پا بەند کەن بە گێڕانەوەی گوژمەی قەرزەکانە ، لە کاتی خۆی ئەویش ئەوەیە شەرتێکی جەزائی دائەنێن، ئەگەر هەر ڕۆژێ قەرزەکە دوا بکەوێ ئەوان غەرامەی قەرزەکەدا دەکەن، پارەی ئەخەنە سەر، بەڕێزان ئەم مەرجە لە هەر گرێبەستێکدا بۆ هەر مەبەستێک دابنرێت حەرامە، وە گرێبەستەکەش حەرامەکات، وە گرێبەستەکەی پێ هەڵدەوەشێتەوە، چونکە ئەم مەرجە ڕیبایە، تۆ قەرزت لای کەسێکە مەرجی ئەوەی لەسەر دائەنێی ئەگەر لە کاتی خۆی قەرزەکە نەداتەوە تۆ زیاد ئەخەیتە سەر ئەو پارەیەی کە قەرزە و لەسەر ئەو ئیتر ئەمە لە هەر مامەڵەیەکدا دروست بێ سەیارە بێ ، خانوو بەرە بێ، هەر مامەڵەیەکی دەست قەرز بێ، ئەم مامەڵ بەڵێ حەرامی ئەکات، کاتی خۆی خوای پەروەردگار یەکێک لەو هۆکارانەی کە ڕیبای پێ حەرام کرد ئەمە بوو، کە ئەمە سەری ئەکێشا بۆ ئەوەی کە قەرزارەکان هەمیشە لە ژێر باری قەرزدا بناڵێنن، وە قەرزارەکان غەرامەی قەرزەکانیان کرد، ئەمان هەر کاتێکیش پارەیەکیان ئەدایەوە سەیریان ئەکرد ڕۆژانە قەرزەکان زیاددەکەن لەبەر ئەوەی ناتوانن لە کاتی پێویستدا یا بە بڕی پێویست قەرزەکان بدەنەوە، لەبەرئەوە بۆ ئاگاداری بەڕێزتان هەر گرێبەستێک ئەکەن بۆ کڕینی هەر کاڵایەک ئەگەر قەرزی تێدا بوو بزانن مەرجی ئەوەی تێدایە ئەگەر لە دانەوەی قەرزەکان، دوا بکەوێ کەسی بەرامبەر پارەی زیاتر ئەخاتە قەرز سەر قەرزەکەکان پێش شەرتی جەزائی ئەگەر هەبوو مەیکە بە هیچ شێوازێک وە ئەمە ئەبێ بە ڕیبا ئەمەی لە پرسیارەکەدا هاتووە، دەڵێت: کۆمپانیا یا کەسی بەرامبەر ئامادە بووە مەرجەکە بگۆڕێ بیکا بە چی بەوەی کە ئەگەر من لە کاتی پێویستدا نەمتوانی قەرزەکە بدەمەوە، وە نەمتوانی قیستەکان بگێڕمەوە، ئەو چی دەکات؟ ئەو بۆی هەیە عەقدەکە هەڵبوەشێنێتەوە، ئەگەر 20 ڕۆژ دواکەوێ لە دانەوەی قەرزەکە یا قیستەکە بۆی هەیە گرێ بەستەکە هەڵبوەشێنێتەوە، ئەمەیان هیچ ئیشکالی تێدانییە بەڕێزان وە ئەمە خاوەن کۆمپانیاکان ئەتوانن ئەم جۆرە مەرجانە دابنێن، کە تۆ ئەگەر لە ماوەی مانگێکدا ئامادە نەبووی قستەکە بگێڕیتەوە، خاوەن کۆمپانیا بۆی هەیە گرێبەستەکە یەک لایەنە هەڵبوەشێنێتەوە، ئەمە مەرجێکی شەرعییە، وە ئەمە گرفتی شەرعی دروست ناکات، کۆمپانیاکان ئەتوانن لە بری ئەو مەرجانە ئەم مەرجەدا بنێن یا کەفیلی دەستەبەر وەربگرن لە قەرزارەکانیان، بۆ ئەوەی ئەگەر خۆیان نەیانتوانی ئەمان لە مەعاشی کە فیلەکانیان پارەکە ببڕن ،یا بارمتەیان لێ وەربگرن، یا هەر بە دیلێکی شەرعی تر بەڵام دانانی مەرجی زیادکردنی بەهای قەرزەکە لەسەر کەسی قەرزار، عەقدەکە ئەکا بە ڕیبا، وە عەقدەکە بەتاڵە وە شەرعی نییە، وە پێویستە هیچ موسوڵمانێک ئەم جۆرە عەقدە نەکا کڕیار بێ یان فرۆشکار خوای گەورەش زاناتره