دولة المدینة المنورة وتشریعاتها الدستوریة

دولة المدینة المنورة وتشریعاتها الدستوریة

ئەم پەڕتووکە نامەی ماستارنامەکەمە کە لە ساڵی (٢٠٠١) دا نووسراوە وساڵی (٢٠٠٩) لە قاهیرە لەچاپ دراوە وتێیدا قسەم لەسەر دەوڵەتی مەدینە کردوە وەک یەکەم دەوڵەتی ئیسلامی و ناوازەترین دەوڵەت کە لەسەری بنەمای بیر وئاین بەواتا فراوانەکەی دامەزرابوو وە پێغەمبەری خودا ﷺ خۆی ڕابەرایەتی کردوە وهەموو بنەما دەستورییەکانی بوون بەدەوڵەتی تێدا بووە، هەر لە: (خاک، نەتەوە، دەسەڵات، دانپێدانانی نێودەوڵەتی) نەک بەپێوەری ئەو سەردەمە بەڵکو بەپێێ پێوەرەکانی سەردەمی ئێستا. بنەماکانی حوکمڕانی لەدەوڵەتی مەدینەدا لەسەر پێنج پایە دامەزرابوو کە ئەوانیش پایەکانی: (ڕاوێژ کردن، دادپەروەری، یەکسانی، پەیامداری، بەرپارسیارێتی بەرامبەر بە دەسەڵات وئەرک بەرامبەر بەماف). لەدەوڵەتی مەدینەدا هەر سێ دەسەڵآتەکانی (جێبەجێکردن، یاسادانان، دادوەری). بەڕوونی هەبوون وهەست پێ دەکران، وماف وئازادییەکان بەشێوازێکی زۆر ناوازە ودادوەرانە وئامانجدارانە پۆلێن کرابوون وڕێکخرابوون. جگە لەوانەیش دەوڵەتی مەدینە سیاسەتێکی ئابووری سەبەخۆ وتۆکمە وتەواو بەهێزی هەبوو کە تێیدا سەرچاوەکانی داهات وخەرجی بەڕوونی تێدا دیاریکرابوو. لەپاڵ هەموو ئەوانەیشدا دەوڵەتی مەدینە پەیوەندی هەبوو لەگەڵ دەوڵەتانی سەردەمی خۆیدا کە پێغەمبەری خوا ﷺ دەستپێشخەربوو لەدروستکردنی ئەو پەیوەندییە لەڕێگەی ناردنی نامە وپەیامبەرەکانی خۆیەوە. هەموو ئەوانە وچەندین خاڵی ترم لەم پەڕتووکەدا بەوردی باس کردوە، بەو هیوایەی توانیبێتم مافی تەواوم بەسەرجەم بابەتەکانی دابێت وتوانیبێتم بەڕوونی ئامانجەکانیانم پێکا بێت. پڕۆفیسۆر خالید موحەممەد صاڵح